Kolesterol, hücre zarından hormon üretimine kadar pek çok hayati işlevi olan bir yağ türü. Ancak kandaki seviyesi yükseldiğinde damar duvarında plaklar oluşturuyor, bu da kalp ve damar hastalıklarının zeminini hazırlıyor. Uzmanlara göre kolesterolün düşman değil, dengesizliğinin risk oluşturduğunu bilmek gerekiyor.
YUMURTA MI, TEREYAĞI MI SUÇLU?
Uzun yıllar yumurta yüksek kolesterolün başlıca nedeni sayıldı. Ancak güncel çalışmalar, sağlıklı bireylerin günde 1 tam yumurta tüketmesinde sakınca olmadığını gösteriyor. Kandaki kolesterolü asıl yükseltenin doymuş yağlar ve trans yağlar olduğu vurgulanıyor. Tereyağı, kuyruk yağı, margarin ve kızartmalar LDL’yi yükselterek damar sağlığını tehdit ediyor.
HDL, LDL VE TRİGLİSERİD FARKI
Kolesterol tek başına değil, taşıyıcı parçacıklarla önem kazanıyor.
-
HDL (iyi kolesterol): Damarlardaki fazla kolesterolü karaciğere taşıyarak temizliyor.
-
LDL (kötü kolesterol): Kolesterolü damarlara götürüyor, fazlası plak oluşturuyor.
-
Trigliserid: Fazla şeker, alkol ve karbonhidratla yükselen kan yağları.
HDL yüksek olduğunda LDL’nin olumsuz etkisi bir nebze azalıyor. Ancak HDL düşükse, LDL normal bile olsa risk artıyor.
YÜKSEK KOLESTEROLÜN 5 SİNSİ BELİRTİSİ
Kolesterol yüksekliği genellikle belirti vermiyor. Ancak şu işaretler dikkat çekici olabilir:
-
Göz çevresinde sarı yağ bezeleri
-
Yürürken bacak krampları
-
Erkeklerde ereksiyon problemi
-
Göğüs ağrısı ve sıkışma hissi
-
Çabuk yorulma, nefes darlığı
50 yaş üstü herkesin yılda en az bir kez lipid profili yaptırması öneriliyor.
KOLESTEROL DOSTU 5 TEMEL ALIŞKANLIK
Uzmanlara göre sağlıklı yaşam tarzı kolesterol dengesini korumada en güçlü silah:
-
Lifli gıdaları artırmak (yulaf, nohut, elma, keten tohumu)
-
Omega-3 kaynaklarını tercih etmek (ceviz, semizotu, sardalya)
-
Kızartma yerine haşlama, ızgara veya buhar yöntemini seçmek
-
Günde en az 30 dakika yürüyüş yapmak
-
Fazla kilolardan kurtulmak
STATİNLERİN ROLÜ
LDL’yi etkili biçimde düşüren statinler, damar içi plakların iltihaplanmasını da önleyerek kalp krizine karşı koruyor. Ancak her yüksek kolesterol hastasına rutin olarak statin başlanmıyor; yaş, tansiyon, şeker ve sigara gibi risk faktörleri göz önünde bulunduruluyor.
STATİNLER LİBİDOYU DÜŞÜRÜR MÜ?
Bazı hastalarda cinsel isteksizlik ve yorgunluk şikâyeti görülebiliyor. Bunun doğrudan statinlerden mi, yoksa damar sağlığı sorunlarından mı kaynaklandığı hâlâ tartışılıyor. Çoğu vakada bu etkiler geçici ve düşük oranda görülüyor. Yüksek doz kullanan ileri yaşlı hastalarda risk biraz artabiliyor, bu durumda ilaç dozu ayarlanabiliyor.