Şubat 2022’de başlayan savaşın ardından Ukrayna’da oluşan kapsamlı yıkımın telafisi amacıyla uluslararası bir mekanizma oluşturuluyor. Hollanda ve Avrupa Konseyi’nin ev sahipliğinde düzenlenen toplantıda, Ukrayna’ya yönelik tazminat taleplerinin değerlendirilmesi ve finansman modellerinin belirlenmesi gündeme geliyor.
AVRUPA KONSEYİ EV SAHİPLİĞİNDE GENİŞ KATILIM
Lahey’de düzenlenen toplantıya, 46 üyeli Avrupa Konseyi ülkelerinin yanı sıra Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas başta olmak üzere çok sayıda üst düzey yetkili katılıyor. Toplantıda, Uluslararası Tazminat Komisyonu’nun kuruluş sözleşmesinin 35 ülke tarafından imzalanması bekleniyor. Komisyonun fiilen çalışmaya başlaması için ise sözleşmenin en az 25 ülke tarafından onaylanması ve gerekli finansmanın sağlanması gerekiyor.
HASAR KAYIT SİSTEMİNDEN TAZMİNAT AŞAMASINA GEÇİLİYOR
Kurulması planlanan komisyon, Avrupa Konseyi tarafından 2023 yılında oluşturulan ve bugüne kadar 80 binden fazla başvurunun yapıldığı “Zarar Kayıt Sistemi”nin devamı niteliğinde olacak. Yeni yapı, bireyler, şirketler ve Ukrayna devleti tarafından iletilen başvuruları inceleyerek her bir vaka için tazminat tutarını belirleyecek. Reuters’ın ulaştığı taslak metne göre, savaş sırasında meydana gelen tüm zararlar kapsam dahilinde değerlendirilecek.
UKRAYNA’NIN YENİDEN İNŞASI İÇİN 524 MİLYAR DOLAR HESABI
Dünya Bankası verileri, Ukrayna’nın önümüzdeki on yıl içinde yeniden inşası için yaklaşık 524 milyar dolarlık bir kaynağa ihtiyaç duyulduğunu ortaya koyuyor. Bu tutar, ülkenin 2024 yılı ekonomik üretiminin neredeyse üç katına denk geliyor. Ancak söz konusu tahmin, Rusya’nın son dönemde enerji ve sivil altyapıya yönelik yoğunlaşan saldırılarının maliyetini kapsamıyor.
DONDURULMUŞ RUS VARLIKLARI FİNANSMANDA MERKEZDE
Tazminatların nasıl finanse edileceği konusu ise Brüksel’de yürütülen görüşmelerin ana başlıklarından biri olarak öne çıkıyor. Avrupa Birliği liderlerinin 18 Aralık’ta finansman seçeneklerini ele almak üzere bir araya gelmesi planlanıyor. Masadaki en güçlü model, Avrupa’da tutulan 200 milyar doları aşkın dondurulmuş Rusya Merkez Bankası varlıklarının teminat olarak kullanıldığı bir kredi mekanizması. Bu plan, Ukrayna’nın önümüzdeki iki yıl boyunca savunma harcamalarının finanse edilmesini ve kredinin, ileride yapılacak tazminat ödemeleriyle geri ödenmesini öngörüyor.
BELÇİKA’DAN YASAL VE MALİ RİSK UYARISI
Belçika hükümetinin, dondurulmuş varlıklara el konulmasının doğurabileceği yasal ve mali riskler konusunda çekinceleri bulunuyor. Belçika Başbakanı Bart de Wever, Moskova’nın olası tepkilerine dikkat çekerek, varlıklara el konulması halinde bunun Belçika açısından uzun vadeli sonuçlar doğurabileceği yönünde mesajlar aldıklarını ifade etti. Öte yandan Atlantic Council uzmanları Elena Davlikanova ve Lesia Orobets, AB bütçesi garantili ortak borçlanma seçeneğinin de gündemde olduğunu, ancak bunun üye ülkelere ek mali yük getireceğini belirtiyor.
SAVUNMA HİSSELERİNDE ZELENSKİY ETKİSİ
Diplomatik ve mali süreçler devam ederken, Ukrayna’nın güvenlik stratejisine ilişkin açıklamalar piyasalara yansıdı. CNBC’nin aktardığına göre, Devlet Başkanı Zelenskiy’nin NATO üyeliği hedefinden vazgeçebileceğine dair verdiği sinyaller, Avrupa savunma sanayisi hisselerinde düşüşe neden oldu. Zelenskiy, alternatif güvenlik garantilerinin Rusya’nın yeni saldırı girişimlerini önleyebileceğini vurguladı. Bu açıklamaların ardından Almanya’nın önde gelen savunma şirketlerinden Rheinmetall’in hisseleri yüzde 2,6 gerilerken, Hensoldt ve tank üreticisi Renk’in hisselerinde de düşüş kaydedildi.