Uzmanlara göre menopoz, bir son değil, beynin “yeni denge” arayışıdır. Hormonal değişimler, stres yönetimi ve beslenme biçimi birlikte ele alındığında, beynin yaşlanma hızı yavaşlatılabilir.
ÖSTROJEN AZALINCA BEYİN İLETİMİ ZAYIFLIYOR
Östrojen yalnızca üreme hormonu değil; aynı zamanda beynin en güçlü iletim düzenleyicilerinden biri. Sinir hücreleri arasındaki bağlantıları güçlendirir, dopamin ve serotonin üretimini destekler.
Menopozla birlikte östrojen seviyesi azaldığında, sinaptik ağ zayıflar ve nöronlar arası ileti yavaşlar. Bu durum, kelime bulma güçlüğü, hafıza zayıflığı ve odaklanma sorunlarına yol açabilir. Uzun vadede hem bilişsel performans hem de duygusal denge olumsuz etkilenir.
Ne yapmalı?
Haftada beş gün düzenli açık hava egzersizi yapmak, östrojen benzeri etkiyle sinaptik büyümeyi destekler. Keten tohumu, nar, soya gibi fitoöstrojen içeren besinler tercih edilmeli; zerdeçal, zencefil ve biberiye gibi baharatlar beyin damarlarını korur.
SEROTONİN VE DOPAMİN DENGESİ BOZULUYOR
Östrojen azaldığında, serotonin sentezi de düşer. Bu da ruh hali dalgalanmaları, sinirlilik ve motivasyon eksikliği gibi belirtiler doğurur.
Ne yapmalı?
Sabah 20 dakika gün ışığına çıkmak serotonin üretimini artırır. Triptofan içeren gıdalar (yumurta, yulaf, muz, ceviz) beyin kimyasını destekler. Hafif yürüyüş ve nefes egzersizleri dopamin seviyesini doğal olarak dengeler.
PROGESTERON DÜŞÜNCE UYKU BOZULUYOR
Progesteron, beynin doğal sakinleştiricisidir. Bu hormon azaldığında, uykuya dalma zorluğu, gece uyanmaları ve stres artışı ortaya çıkar. Kortizol seviyesi yükselir, melatonin baskılanır ve beyin geceleri yeterince dinlenemez.
Uzmanlara göre bu durum uzun vadede hafıza zayıflığı ve demans riskini artırabilir.
Ne yapmalı?
Her akşam aynı saatte uyumak biyolojik saati dengeler. Melisa, lavanta, papatya çayları ve nefes teknikleri (örneğin 4-7-8 metodu) kortizolü azaltır. Şeker, kafein ve beyaz un tüketimi sınırlandırılmalıdır.
TESTOSTERON DÜŞÜNCE ENERJİ KAYBI BAŞLIYOR
Kadın beyninde de testosteron önemli rol oynar. Bu hormon, karar verme ve motivasyon merkezleri olan frontal lobu uyarır. Seviyesi azaldığında kişi isteksiz, yorgun ve kararsız hissedebilir.
Ne yapmalı?
Düzenli direnç egzersizleri (örneğin 30 dakikalık ağırlık antrenmanı) testosteron üretimini artırır. Protein açısından zengin gıdalar, çinko içeren besinler (balık, kırmızı et, baklagiller, badem, avokado) tercih edilmelidir.
MİTOKONDRİ YORGUNLUĞU VE ZİHİNSEL BULANIKLIK
Menopoz döneminde DHEA ve IGF-1 hormonlarının azalması, hücre içi enerji üretimini yavaşlatır. Bu durum nöronların yeni bağlantılar kurma kapasitesini düşürür ve zihinsel bulanıklık, konsantrasyon güçlüğü gibi belirtilere yol açar.
Ne yapmalı?
Zeytinyağı, avokado ve balık içeren antiinflamatuar beslenme, mitokondrileri güçlendirir. Haftada en az 150 dakika orta tempolu egzersiz ise beynin kanlanmasını artırarak bilişsel sağlığı destekler.
Prof. Dr. Uludüz’e göre menopoz, beynin kaybettiği dengeyi yeniden kurma dönemidir. “Doğru yaşam tarzı değişiklikleriyle beyin, menopoz sonrası da genç ve dirençli kalabilir.”