Kazakistan’ın başkenti Astana, son yılların en kritik diplomatik buluşmalarından birine ev sahipliği yaptı. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan liderleri, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile birlikte Birinci Orta Asya-İtalya Zirvesi kapsamında bir araya geldi. 26 maddelik ortak deklarasyon, sadece iki taraflı bir işbirliğinin değil, aynı zamanda Avrasya’nın jeopolitik geleceğini şekillendirecek bir vizyonun işaretlerini taşıyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev başkanlığında gerçekleşen zirvede, taraflar karşılıklı saygı, güvenlik ve sürdürülebilir kalkınma temelinde ilişkileri derinleştirme kararlılığı gösterdi. Bu gelişme, AB’nin Orta Asya’ya yönelik yeni stratejisinin sahada ilk somut adımı olarak değerlendiriliyor.
Deklarasyonda öne çıkan en dikkat çekici başlıklardan biri, Hazar Denizi geçişli Trans Hazar Taşımacılık Koridoru oldu. Liderler bu hattı, Avrupa ile Orta Asya arasında güvenilir ve etkili bir lojistik köprü olarak kabul ettiklerini açıkladı. Bu durum, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne alternatif doğu-batı eksenli yeni bir enerji ve ticaret koridorunun inşa edilmekte olduğuna işaret ediyor.
Bir diğer kritik başlık ise yenilenebilir enerji. Taraflar, yeşil enerji geçişi kapsamında İtalya'nın teknoloji birikimi ile Orta Asya'nın potansiyel kaynaklarının buluşturulması gerektiği konusunda hemfikir olduklarını ilan etti. Bu da, önümüzdeki yıllarda İtalyan şirketlerinin bölgede daha aktif rol oynayabileceğini gösteriyor.
Zirve yalnızca ekonomi ve enerjiyle sınırlı kalmadı. Liderler ayrıca iklim değişikliği, terörle mücadele, yasa dışı göç, aşırıcılık ve siber tehditler gibi sınır ötesi güvenlik başlıklarında işbirliğini artırma kararı aldı. Bu bağlamda, İtalya ile Orta Asya ülkeleri arasındaki kolluk kuvvetleri koordinasyonunun derinleştirileceği vurgulandı.
Eğitim ve kültürel işbirliği de deklarasyonda önemli yer buldu. Akademik değişim programları, araştırma işbirlikleri ve turizm alanında bağların genişletilmesi, zirvenin yumuşak güç boyutunu güçlendiren unsurlar arasında yer aldı. Bu alanlar, uzun vadede toplumsal bağları kurumsallaştırma potansiyeli taşıyor.
Zirvenin bir diğer stratejik sonucu ise diplomatik takvimin belirlenmiş olması. İkinci Orta Asya-İtalya Zirvesi 2027 yılında Kırgızistan’da, Dışişleri Bakanları Toplantısı ise 2026 baharında İtalya’da yapılacak. Bu, sürecin sembolik değil, istikrarlı ve planlı bir bölgesel ortaklığa dönüştürüldüğünü ortaya koyuyor.
