Son yıllarda artış gösteren bruksizm, uyku sırasında ya da gün içinde farkında olmadan diş sıkma ve gıcırdatma ile kendini gösteriyor. Araştırmalara göre çocuklarda görülme oranı yüzde 10 ila 50, yetişkinlerde ise yüzde 5 ila 90 arasında değişiyor.
BELİRTİLER VE UZUN VADELİ ETKİLER
Doç. Dr. Rana Turunç’a göre, sabah çene ağrısı, baş ağrısı, boyun ve yüz kaslarında gerginlik en sık rastlanan belirtiler arasında. Uzun süreli vakalarda çiğneme kaslarının büyümesiyle yüz şeklinde kareleşme veya asimetriler görülebiliyor. Ayrıca dişlerde aşınma, çatlak, hassasiyet, dolgu ve kaplamalarda kırılma dikkat çekiyor. Bazı hastalarda çınlama, kulağa vuran ağrı, ağız açmada güçlük ve uyku kalitesinde düşüş de ortaya çıkabiliyor.
TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Bruksizm tanısı genellikle hasta şikayetleri ve klinik muayene ile konuluyor. Partnerin uzun süredir fark ettiği gıcırdatma sesi de önemli bir kriter olarak değerlendiriliyor. Kesin teşhis için en güvenilir yöntem polisomnografi (uyku testi) ve elektromiyografi (EMG) ölçümü. Ancak bu yöntemler maliyetli olduğu için uyku apnesi şüphesi bulunmayan hastalarda çoğu zaman tercih edilmiyor.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Her bruksizm vakasında tedavi gerekmiyor. Ancak dişlerde aşınma, çene ekleminde ağrı veya kaslarda büyüme gibi sorunlara yol açan durumlarda kişiye özel tedavi uygulanıyor. Stres kaynaklı vakalarda psikolojik destek, gevşeme egzersizleri ve yaşam tarzı değişiklikleri öneriliyor. Uyku hijyenine dikkat edilmesi, kahve, alkol ve sigaradan uzak durulması, uyku öncesi aşırı aktiviteden kaçınılması tedaviyi destekleyen önlemler arasında.
Reflü, uyku apnesi veya diş kapanışındaki bozuklukların eşlik ettiği vakalarda ilgili branşlardan destek alınabiliyor. Şiddetli durumlarda botoks enjeksiyonları, kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi ve psikiyatrik destek de uygulanabiliyor. Diş aşınmalarına karşı dolgu ve kaplama tedavisi sonrası splint kullanımı öneriliyor.
SPLİNT TEDAVİSİ
“Gece plağı” olarak bilinen splint, çene yapısına özel hazırlanan şeffaf bir aparey. Dişlerin birbirine sürtünmesini engelleyerek aşınmayı önlüyor, kasları gevşetiyor ve çene eklemine binen yükü azaltıyor. Doç. Dr. Turunç, internetten alınan standart plakların faydadan çok zarar verebileceğini, kişiye özel olarak diş hekimleri tarafından hazırlanan splintlerin tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Bruksizmin kalıcı zararlarını önlemek için düzenli diş hekimi kontrolü, stres yönetimi ve kişiye uygun tedavi yöntemleri büyük önem taşıyor.