İsrail, İran’ın başkenti Tahran’ın 250 kilometre güneybatısındaki Arak ağır su nükleer reaktörüne saldırı düzenledi. İran kaynaklarına göre, IR-40 olarak da bilinen tesiste büyük bir tahliye gerçekleştirildi ve çevredeki sivil alanlarda hasar oluşmadı.
Arak, plütonyum üretme kapasitesine sahip olması nedeniyle uluslararası toplumun yıllardır yakından izlediği bir nükleer tesisti. 2015’te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında modifiye edilen tesisin, silah düzeyinde plütonyum üretmemesi bekleniyordu.
Natanz Yeraltı Tesisinde Büyük Hasar
İsrail’in geçtiğimiz Cuma günü başlattığı geniş çaplı saldırılar, sadece Arak ile sınırlı kalmadı. İran’ın nükleer programının kalbi olarak gösterilen Natanz yeraltı zenginleştirme tesisinde ciddi hasar meydana geldi.
IAEA Genel Direktörü Rafael Grossi, binlerce santrifüjün hasar görmüş olabileceğini ve yedek enerji altyapısının tahrip edildiğini doğruladı. Ayrıca, Natanz'daki PFEP pilot zenginleştirme tesisinin tamamen yok edildiği açıklandı.
Fordow ve İsfahan da Hedefteydi
Fordow nükleer sığınağında gözle görülür bir hasar bildirilmemiş olsa da, bu tesis İran’ın yüzde 60 saflıkta uranyum ürettiği kritik bir merkez olarak dikkat çekiyor. Uzmanlara göre buradaki uranyum, nükleer silah üretimine sadece birkaç adım uzaklıkta.
İsfahan’daki dört ayrı tesis de saldırıların hedefindeydi. Bu tesislerde uranyum dönüşüm ve metalurji çalışmaları yürütülüyordu. Bu alanlar, nükleer silah yapım sürecinin en kritik aşamalarından biri olan UF6 (uranyum heksaflorür) üretimi için önem taşıyor.
14 Nükleer Bilimci Öldü
İsrail kaynaklarına göre saldırılar başladığından bu yana en az 14 İranlı nükleer bilim insanı hayatını kaybetti. İsrail ordusu, bu isimlerden dokuzunun İran’ın nükleer silah programında "kilit rol" oynadığını belirtti.
İran’dan Sert Tepki, NPT'den Çekilme Tartışılıyor
Tahran yönetimi, yaşananlar sonrası Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’ndan (NPT) çekilmeyi gündeme aldı. İran parlamentosunda, Kuzey Kore’nin izlediği yolun izlenmesi tartışılıyor.
Ayrıca İran, nükleer malzeme ve ekipmanları korumak için açıklanmayan önlemler alacağını ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile olan iş birliğini azaltabileceğini duyurdu.
İsrail’in Hedefi Ne?
Uzmanlara göre İsrail, İran’ın nükleer silah üretme kapasitesini kalıcı şekilde durdurmayı amaçlıyor. Son saldırılar, uranyum zenginleştirme altyapısını hedef alarak İran'ın dokuz adet nükleer bomba yapabilecek seviyeye ulaşan stoklarını tehlikeye soktu.
İsfahan’daki uranyum dönüşüm tesisinin devre dışı kalması durumunda, İran zenginleştirme sürecinin ana girdisi olan uranyum heksaflorürü dış kaynaklardan temin etmek zorunda kalabilir.
