Teoman Duralı kimdir, nerelidir, kaç yaşında vefat etti, felsefesi nedir, biyoloji anlayışı nasıldı, hangi eserleri yazdı

Türk düşünce dünyasının özgün filozoflarından biri olan Şaban Teoman Duralı, yalnızca bir akademisyen değil, aynı zamanda felsefi düşünceyi biyolojiyle buluşturan öncü bir entelektüeldi. Zonguldak’ın Kozlu ilçesinde doğan ve Alman bir anne ile eğitimli Türk bir babanın çocuğu olan Duralı, küçük yaşlardan itibaren çift kültürlü bir atmosferde yetişti. Düşünsel yolculuğu yalnızca Türkiye ile sınırlı kalmayan Duralı, çağdaş felsefe, medeniyet eleştirisi, biyoloji felsefesi ve dil düşüncesi gibi pek çok alanda fikirler geliştirdi. Ölümüyle geride sadece kitaplar değil, derinlikli bir düşünsel miras bıraktı.

Teoman Duralı kimdir, nerelidir ve akademik kariyerinde neler yaptı?

7 Şubat 1947’de Zonguldak Kozlu’da doğan Teoman Duralı, TED Ankara Koleji’nin ardından İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden 1973’te mezun oldu. Akademik kariyerine aynı kurumda devam eden Duralı, 1977 yılında “biyoloji felsefesi” alanında doktorasını tamamladı. 1988 yılında profesör unvanını aldı. Duralı, yalnızca Türkiye’de değil, dünyada da akademik izler bıraktı. Malezya, Viyana ve Pennsylvania üniversitelerinde misafir profesörlükler yaptı. Kırklareli Üniversitesi Felsefe Bölümü’nün kurucu başkanı olarak görev yaptı ve ayrıca İstanbul’daki Rabıta Üniversitesi’nde bölüm başkanlığı yaptı.

Hangi dilleri biliyordu, dil hakkındaki görüşleri nelerdi?

Teoman Duralı'nın çok dilli bir entelektüel olması, felsefi derinliğini besleyen en önemli unsurlardan biriydi. Almanca, İngilizce, Fransızca, Latince, Yunanca, İtalyanca, Rusça ve Malayca gibi dilleri biliyordu. Ona göre dil yalnızca iletişim aracı değil, bir düşünce biçiminin taşıyıcısıydı. Bu nedenle "Dil bilmeyen düşünemez" tezini savundu.

Felsefesi neydi, biyoloji anlayışı nasıldı?

Duralı’nın felsefesi, biyolojiyi salt bilimsel gözle değil, felsefi kavrayışla değerlendirmek üzerine kuruluydu. Özellikle Darwinci evrim anlayışına karşı getirdiği felsefi eleştirilerle dikkat çekti. Evrimi bir varsayım olarak kabul etse de, onun ideolojik biçimde Darwinizm’e dönüştürülmesini bilimsel dogmatizm olarak nitelendirdi. Canlıyı sadece mekanik bir yapı olarak gören bilimsel bakışı eleştiren Duralı, Aristoteles’in teleolojik (amaçlı) düşüncesini modern biyolojiye taşıyan nadir isimlerden biri oldu. İnsanı hem biyolojik hem ruhsal hem de kültürel yönleriyle değerlendirmek gerektiğini savundu.

Medeniyet ve kimlik konularında ne tür eleştiriler yaptı?

Teoman Duralı’nın en çok tartışılan eserlerinden biri “Omurgasızlaştırılmış Türklük” adlı kitabıdır. Bu kitapta, Batı’ya yüzeysel biçimde uyum sağlama çabalarının, Türk kimliğinde omurga kaybına neden olduğunu savundu. Duralı’ya göre, modern Batı medeniyeti insanı makineleştirmişti. Bu nedenle çözüm, İslam medeniyetinin metafizik temelli değerlerine dönmekteydi. Bu görüşleriyle yalnızca akademik camiada değil, düşünce ve kültür çevrelerinde de dikkat çekti.

Hangi eserleri kaleme aldı?

Duralı'nın kitapları felsefe ile bilim, doğa ile insan, doğu ile batı arasında kurduğu dengeli köprüleri yansıtır. Bazı önemli eserleri:

Çağdaş Küresel Medeniyet Aristo ve Yeniçağ Avrupa Aklı Biyoloji Felsefesi Felsefe-Bilim Nedir? Kayıp Halka İnsan Omurgasızlaştırılmış Türklük Çağın Soylusu: Bilge Kağan’dan Günümüze Aydın Tipolojisi

Teoman Duralı ne zaman ve kaç yaşında vefat etti?

Teoman Duralı, 6 Aralık 2021 tarihinde İstanbul’daki evinde hayatını kaybetti. 74 yaşında vefat eden Duralı, Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi. Vefatından önce de son anına kadar üretkenliğini korudu ve öğrencileriyle bağını sürdürdü. Galatasaray taraftarı olduğu da zaman zaman basına yansımıştı.

Onun mirası neyi temsil ediyor?

Teoman Duralı’nın ardında bıraktığı şey yalnızca kitaplardan ibaret değil. Felsefi özgünlük, entelektüel cesaret, medeniyet sorgulaması, düşünsel derinlik, kültürel direniş gibi kavramların günümüzde nasıl yaşatılması gerektiğine dair pratik bir örnek sundu. Onun düşüncesi, "Bilim felsefenin hizmetkârı olmalı" yaklaşımını benimsiyor ve bilimi körleşmiş pozitivist dar alandan çıkararak anlam dünyasıyla bütünleştiriyordu.

 Teoman Duralı, düşünce dünyasında açtığı yollarla yaşıyor

Teoman Duralı, Zonguldak’tan evrensel düşünceye ulaşan nadir filozoflardan biri oldu. Biyoloji ve felsefeyi ustalıkla birleştiren yazıları, modernizme ve batılılaşmaya yönelik eleştirileri, medeniyet perspektifiyle geliştirdiği eserleri bugün de yol gösterici niteliğindedir. “Felsefesiz bilim kördür, bilimsiz felsefe boş” ilkesiyle, çağımızın karşılaştığı krizlere çok yönlü yaklaşımıyla çözüm arayan bir düşünce adamı olarak anılmaktadır. Haberim Buradan’ın haberine göre, Teoman Duralı’nın eserleri hâlen üniversitelerde okutulmakta, fikirleri akademik çevrelerde tartışılmaya devam etmektedir.