Ancak, bu durumun ne olduğu, neden kaynaklandığı ve nasıl yönetilebileceği hakkında pek çok yanlış bilgi mevcuttur. Peki, Tourette sendromu nedir, belirtileri nelerdir ve bu sendrom geçici mi?
Tourette sendromu nedir?
Tourette sendromu, istemsiz, hızlı, tekrarlayıcı ve amaçsız motor (hareket) ve vokal (ses) tiklerle karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu tikler, genellikle 2 ila 18 yaşları arasında başlar ve zamanla şiddeti ve türü değişebilir. Tikler, genellikle bireyin kontrolü dışındadır ve bir "önce gelen dürtü" (premonitory urge) hissiyle başlar. Bu dürtü, tikin gerçekleştirilmesiyle geçici olarak hafifler. Tourette sendromu, beynin bazal gangliyonlar gibi hareketleri ve davranışları düzenleyen bölgelerindeki anormalliklerle ilişkilidir.
Tourette sendromu belirtileri nelerdir?
Tourette sendromu belirtileri temel olarak iki ana gruba ayrılır:
-
Motor Tikler: Vücudun herhangi bir yerinde görülebilen istemsiz hareketlerdir. Basit motor tikler; göz kırpma, omuz silkme, boyun bükme gibi kısa hareketleri içerir. Karmaşık motor tikler ise; zıplama, dokunma, kendini koklama veya başını sallama gibi birden fazla kas grubunu içeren daha karmaşık hareketlerdir.
-
Vokal (Sesli) Tikler: İstemsiz olarak çıkarılan seslerdir. Basit vokal tikler; boğaz temizleme, öksürme, burun çekme gibi sesleri içerir. Karmaşık vokal tikler ise; kelimeleri, cümleleri veya küfürleri (koprolali) tekrarlama, başkalarının söylediklerini taklit etme (ekolali) gibi daha karmaşık sesleri içerir. Küfürlü tikler, Tourette sendromunun nadir görülen ancak en çok bilinen belirtisidir.
Tourette sendromu geçici mi?
Tourette sendromu geçici mi? Ne yazık ki hayır, Tourette sendromu kronik bir durumdur. Ancak, bu sendromla yaşayan kişilerin yaşam kaliteleri zamanla iyileşebilir.
-
Çocuklukta ve Ergenlikte: Tikler genellikle 10-12 yaşlarında en şiddetli halini alır.
-
Yetişkinlikte: Yaklaşık olarak her üç hastadan birinde tiklerin şiddeti ciddi oranda azalır veya tamamen kaybolur. Geriye kalanlarda ise tikler genellikle daha az şiddetli ve daha yönetilebilir hale gelir. Tamamen iyileşme nadir olsa da, sendromun belirtileri zamanla hafifleyebilir.
Tourette sendromu psikolojik midir?
Tourette sendromu psikolojik midir? Bu, en sık sorulan ve en çok yanlış anlaşılan sorulardan biridir. Tourette sendromu, psikolojik bir bozukluk değildir. Nörolojik bir bozukluktur ve beyindeki kimyasal dengesizliklerle, özellikle dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin işleyişindeki sorunlarla ilişkilidir. Tikler, irade dışı ortaya çıkar ve bir kişinin karakteri veya zayıflığıyla ilgili değildir. Stres, anksiyete ve heyecan gibi psikolojik faktörler, tiklerin şiddetini artırabilir, ancak sendromun kendisinin nedeni değildir.
Tourette sendromu'na sahip ünlüler kimlerdir?
Tourette sendromu'na sahip ünlüler kimlerdir? Tarihte ve günümüzde birçok ünlü, Tourette sendromuyla yaşamış veya yaşamakta olan kişilerdir. Bu ünlüler, kamuoyunda bu sendromun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmuştur. Bu kişilerden bazıları şunlardır:
-
Wolfgang Amadeus Mozart: Bazı tarihçiler, Mozart'ın mektuplarından ve davranışlarından yola çıkarak, onun Tourette sendromuna sahip olabileceğini öne sürmüştür.
-
Billie Eilish: Ünlü şarkıcı, Tourette sendromu olduğunu kamuoyuna açıklamış ve bu konuda farkındalık yaratmıştır.
-
Dan Aykroyd: Ünlü komedyen ve oyuncu, 11 yaşında Tourette sendromu teşhisi almış, ancak sendromun belirtilerinin 14 yaşında önemli ölçüde azaldığını belirtmiştir.
-
Howie Mandel: Komedyen ve sunucu, Tourette sendromu ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile yaşamaktadır.