Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Sağlık Harcamaları İstatistikleri, sağlık sisteminin finansman yapısındaki hızlı yükselişi gözler önüne serdi. 2023 yılında 1 trilyon 244 milyar lira olan toplam sağlık harcaması, 2024’te yüzde 89,6 artarak 2 trilyon 359 milyar lirayı aştı. Veriler hem ekonomik koşulların hem de sağlık hizmetlerine erişim maliyetinin nasıl yükseldiğini net şekilde gösterdi.
SAĞLIK HARCAMASININ YÜZDE 76,1’İ DEVLET TARAFINDAN KARŞILANDI
2024 yılında sağlık harcamalarının en büyük yükünü yine kamu taşıdı. Genel devlet sağlık harcaması yüzde 86,1 artarak 1 trilyon 794 milyar liraya ulaştı. Toplam sağlık harcamasının dörtte üçünden fazlası yani yüzde 76,1’i devlet tarafından karşılandı. Buna rağmen özel sektör harcamasındaki yükseliş devletin artış hızını geçti. Özel sağlık harcamaları 2024’te yüzde 101,8 artış göstererek 564 milyar 924 milyon liraya yükseldi.
Detaylara baktığımızda sağlık harcamalarının yüzde 39,5’inin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yüzde 36’sının merkezi devlet bütçesinden finanse edildiğini görüyoruz. En dikkat çeken ise hanehalklarının harcama payının yüzde 18,8’e çıkmış olması. Yani her beş liranın yaklaşık biri vatandaşın cebinden çıktı. Bu durum bize, sağlık hizmetlerine erişimin giderek daha fazla kişisel bütçeye dayandığını düşündürüyor.
SAĞLIK HARCAMALARI 442 MİLYAR LİRAYA ULAŞTI
Belki de raporun en çarpıcı verisi burası. 2023 yılında hanehalklarının tedavi, ilaç ve benzeri harcamalara ödediği tutar 2024’te tam yüzde 100,2 arttı. 442 milyar 356 milyon liraya ulaşan bu rakam vatandaşın sağlık hizmeti için daha fazla ödeme yapmak zorunda kaldığını açıkça ortaya koyuyor. Bir anlamda cepten harcama, sağlık alanındaki gerçek maliyet yükünü bize gösteren en yalın veri.
KİŞİ BAŞINA SAĞLIK HARCAMASI BİR YILDA İKİ KATINA YAKLAŞTI
2023’te kişi başı sağlık harcaması 14 bin 582 liraydı. 2024’te bu tutar yüzde 89,2 artarak 27 bin 587 liraya yükseldi. Yani ortalamada her bir vatandaş için yapılan sağlık gideri neredeyse iki katına çıktı. Dolar bazında ise kişi başı harcama 840 dolara yükseldi.
Bu artış sağlık hizmetlerinin hem devlet hem birey tarafında maliyetli hale geldiğini bir kez daha doğruluyor.
HARCAMALARIN YARISINDAN FAZLASI HASTANELERE GİDİYOR
2024 yılı sağlık harcamalarının büyük kısmı hastanelere aktı. Toplam harcamanın yüzde 54,6’sı hastanelerde yapıldı. Hastaneleri yüzde 19,6 ile tıbbi malzeme ve perakende satış noktaları, yüzde 11 ile ayakta bakım hizmeti sunan kuruluşlar izledi. Bu dağılım bize sistemin ağırlıklı olarak tedavi odaklı ilerlediğini gösteriyor. Koruyucu sağlık hizmetlerinin payı görece düşük kaldığından, uzun vadede maliyet yükünün daha da artması olası.
SAĞLIK HARCAMALARININ GSYH İÇİNDEKİ PAYI %5,3
2023’te yüzde 4,6 olan sağlık harcamasının milli gelirdeki payı 2024’te yüzde 5,3’e yükseldi. Bu artış, hem ekonomik büyümeye rağmen sağlık giderlerinin daha hızlı yükseldiğini hem de sağlık sektörünün ekonomik ağırlığının genişlediğini ortaya koyuyor.
VERİLER TAM OLARAK NE ANLATIYOR?
Verilerde sağlık harcamalarının ciddi şekilde yükselmesi; tıbbi ürün fiyatlarının, hizmet maliyetlerinin ve genel sağlık enflasyonunun hızla arttığına işaret ediyor. Devletin yükü hâlâ büyük ancak özel sektör harcamalarının devlet hızını geçmesi önemli. Sağlık hizmetine erişim giderek daha pahalı hale geliyor ve bu durum vatandaşın cebi üzerindeki baskıyı artırıyor.
Hanehalkı cepten harcamasındaki yüzde 100’lük sıçrama, sağlığın birey için ekonomik bir yük haline geldiğinin en somut göstergesi. Diğer yandan hastanelerin toplam harcama içindeki yüksek payı bize sistemin hastalık odaklı çalıştığını söylüyor; tedaviye bütçe ayrılıyor fakat koruyucu sağlık hizmetleri henüz öne çıkmış değil.
Kısacası sağlık harcamaları büyüyor, sistem genişliyor ancak kişisel maliyet de aynı hızla artıyor. Bu tabloyu sizin için derledik ve rakamların arka planındaki olası anlamları yorumlayarak daha anlaşılır hale getirmeye çalıştık.