Türkiye ekonomisinin kurumsal sektör hesapları belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH) bir önceki yıla göre yüzde 64,3 artarak 44 trilyon lirayı aştı. Ekonomide en fazla katma değeri özel şirketler yarattı, hanehalkı gelirleri artmasına rağmen tasarruf oranı geriledi. Toplam ekonomi ise 2024 yılında da net borç alan konumda kaldı.
EKONOMİ 44 TRİLYON LİRALIK BÜYÜKLÜĞE ULAŞTI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Kurumsal Sektör Hesapları 2024 verilerine göre, ülkenin Gayrisafi Milli Hasılası (GSMH) bir önceki yıla göre %64,3 artarak 44 trilyon 44 milyar liraya çıktı.
Yaşanan artış, hem üretimde hem de fiyat seviyelerinde yaşanan yükselişten kaynaklandı.
KATMA DEĞERİN YARISINDAN FAZLASI ÖZEL ŞİRKETLERDEN
2024 yılında ekonomide yaratılan katma değerin %59,4’ü özel (mali olmayan) şirketlerden geldi.
Bu sektörü %23,9 ile hanehalkı ve kar amacı gütmeyen kuruluşlar, %13 ile devlet, %3,7 ile mali şirketler izledi.
Yani ekonomide yaratılan her 100 liralık değerin yaklaşık 60 lirası, özel şirketlerin faaliyetlerinden oluştu.
Devletin payı ise 2023’e göre artış gösterdi. Bu da kamunun ekonomideki etkisinin biraz daha büyüdüğünü gösteriyor.
TASARRUF ORANI ARTTI AMA HANEHALKININ PAYI AZALDI
Toplam ekonomi içinde tasarruf oranı 2024’te %30,1’e yükseldi.
Ancak bu artışın büyük kısmı yine şirketlerden geldi. Tasarruf oranı:
- Mali olmayan (özel) şirketlerde %18,9,
- Hanehalkında %6,9,
- Mali şirketlerde %2,7,
- Devlette %1,5 oldu.
Yani bireylerin ve ailelerin yaptığı tasarruflar, toplam iç tasarruf içinde oldukça sınırlı kaldı.
HANEHALKI GELİRLERİ ARTTI AMA BİRİKİM YAPAMADI
Hanehalkının harcanabilir geliri 2023’e göre büyük artış göstererek 16,2 trilyon liradan 26,8 trilyon liraya yükseldi.
Ancak buna rağmen tasarruf oranı %11,8’den %11,3’e geriledi.
TÜİK verilerine göre harcamalar da artışta başı çekti.
2024 yılında hanehalkı toplamda 24 trilyon 736 milyar lira harcadı. Bu da gelir artsa bile insanların çoğunlukla tüketmeye devam ettiğini, birikim yapamadığını gösteriyor
TÜRKİYE HÂLÂ BORÇ ALAN TARAFTA
TÜİK’in “Net borç verme / net borç alma” verileri de ekonominin finansal durumunu ortaya koyuyor.
2023 yılında Türkiye ekonomisi GSYH’nin %2,8’i kadar net borç alan konumdayken, 2024’te bu oran %-0,7’ye geriledi.
Yani borçlanma azaldı ama ülke hâlâ borç alan tarafta.
2019 yılında kısa bir süre net borç veren ülke pozisyonuna geçilmişti, ancak son yıllarda bu tablo tersine döndü.
VERİLER BİZE NE ANLATIYOR?
Türkiye ekonomisi üretiyor ama biriktiremiyor.
Gelir artışı, fiyat artışlarının ve geçim giderlerinin gerisinde kaldığı için hanehalkı kazandığını tüketmek zorunda kalıyor.
Şirketler güçlü, kamu harcamaları artışta ama bireyler açısından tablo hâlâ kırılgan gibi.
Tasarruf oranının düşmesi, uzun vadede yatırım kaynaklarını sınırlayabilir. Yani özetle: Büyüme var ancak cebimizdeki para yine aynı hızla gidiyor.
