Yılmaz Erdoğan’ın senaryosunu kaleme alıp başrolünü üstlendiği
Vizontele Tuuba, yalnızca bir film değil, aynı zamanda Türkiye’nin yakın siyasi tarihine ve taşra toplum yapısına dair bir yorumdur. Filmdeki karakterler ve olay örgüsü kurguya dayansa da, ilhamını gerçek hayattan alan birçok unsur barındırmaktadır. “Vizontele Tuuba konusu gerçek mi?”, “Deli Emin kimden esinlendi?” ve “Film siyasi mesajlar içeriyor mu?” gibi sorular izleyiciler tarafından sıkça merak ediliyor. İşte bu soruların detaylı cevapları…
Vizontele Tuuba konusu gerçek mi?
Vizontele Tuuba birebir yaşanmış olaylara dayanmıyor; yani gerçek bir hikâyenin sinemaya birebir aktarımı değildir. Ancak film,
Türkiye’nin 1980 darbesi sonrası taşra hayatındaki sosyal dönüşümleri,
devletin merkezden atadığı memurların toplumla olan çatışmalarını ve
iletişim araçlarının (özellikle televizyonun) köylerde yarattığı kültürel değişimi konu alır.
Senaryoda işlenen bazı temalar; Yılmaz Erdoğan’ın çocukluk yıllarında Hakkâri’de yaşadıklarından ve ailesinin görev yaptığı bölgelerdeki gözlemlerinden esinlenilmiştir. Dolayısıyla film bir
gerçeklik algısı taşır ama birebir biyografik ya da belgesel bir yapım değildir.
Deli Emin karakteri kimden esinlendi?
Yılmaz Erdoğan’ın canlandırdığı Deli Emin karakteri, sinema tarihinde akıllarda kalan en özgün karakterlerden biridir. Peki bu karakter tamamen bir hayal ürünü mü, yoksa bir esin kaynağı var mı?
Yılmaz Erdoğan verdiği bazı röportajlarda, Deli Emin karakterini
gerçek hayatta tanıdığı, zeki ama toplum tarafından “deli” olarak damgalanmış insanlardan esinlenerek oluşturduğunu belirtmiştir. Filmde Deli Emin, “deli” sıfatıyla anılsa da aslında köydeki en zeki, en vizyoner ve duygusal derinliği olan karakterdir.
Bazı kaynaklara göre, bu karakterin çıkış noktası, Çankırı’da yaşayan ve zamanında köy halkını ilk kez televizyonla tanıştıran
“Deli Ferit” isimli bir kişidir. Hakkında çok fazla yazılı kaynak olmasa da, Yılmaz Erdoğan’ın babasının görev yaptığı yerlerde bu tür karakterlerin toplumla kurduğu özel bağın Deli Emin’e ilham verdiği düşünülmektedir.
Filmde siyasi mesajlar var mı?
Evet,
Vizontele Tuuba siyasi mesajlar içeren bir filmdir. Ancak bu mesajlar doğrudan sloganik bir şekilde değil;
karakterlerin davranışları, olayların gelişim şekli ve köydeki sosyal yapı üzerinden verilir.
Film, 1980 darbesinin hemen öncesi ve sonrasındaki Türkiye’yi fon olarak kullanır. Bu dönemde yaşanan
askeri müdahaleler, siyasi kutuplaşmalar, köy halkının bilgiye erişim konusundaki eksiklikleri ve devlet-vatandaş ilişkileri, filmin arka planını oluşturur.
Özellikle filmde devletin atadığı memur ailesi ile köy halkı arasındaki uyumsuzluk, basit bir sosyal çatışmanın ötesine geçerek
merkez ile çevre arasındaki tarihsel gerilimi yansıtır. Tuuba karakteri, bu çatışmada masumiyetin ve umut arayışının sembolü haline gelir.
Deli Emin'in hikâyede sembolik rolü nedir?
Deli Emin, filmde hem anlatıcı hem de yol gösterici bir karakterdir. Geleneksel olanla modern olan arasında sıkışmış bir toplumun
aklıselim ama delilikle damgalanmış temsilcisi gibidir. Emin’in televizyonla ilgili tutumu, Tuuba’ya yaklaşımı ve köy halkına karşı duyduğu sorumluluk, onu sıradan bir yan karakter olmaktan çıkarır.
Ayrıca, Deli Emin’in filmdeki trajik yalnızlığı ve Tuuba ile olan bağının derinliği,
insani değerlerin politikayla nasıl şekillendiğini ve bazen nasıl yok sayıldığını da anlatır.
Vizontele Tuuba, yüzeyde bir kasaba hikayesi gibi görünse de, aslında
Türkiye’nin demokrasi geçmişine, taşra-muhafazakâr yaşamına ve toplumdaki ötekileştirme mekanizmalarına dair güçlü bir eleştiri sunar. Deli Emin gibi karakterler üzerinden sistem dışına itilmiş bireylerin sesi duyurulur.
Film; mizahı, dramı ve politik mesajları harmanlayarak izleyiciyi düşündürürken, bir yandan da görsel estetiği ve dönem atmosferiyle sinema tarihinde özel bir yere sahip olmayı başarır. Bu yönüyle Vizontele Tuuba, yalnızca bir eğlence aracı değil, aynı zamanda bir
toplumsal yüzleşme aracıdır.
