Son yıllarda teknolojinin en hızlı gelişen alanlarından Yapay Zeka(AI), günlük hayatta kullandığımız akıllı asistanlardan sağlıkta teşhis sistemlerine, finanstan savunmaya kadar pek çok sektörde yapay zeka çözümleri kullanılmaya başlandı. Bu hızlı yayılım beraberinde güvenlik, etik ve hukuki düzenleme ihtiyacını da gündeme taşıdı.
Bu çerçevede İtalya, yapay zekanın kullanımını düzenleyen kapsamlı bir yasayı onaylayarak Avrupa’da ulusal düzeyde adım atan ilk ülke oldu. Senato’da kabul edilen yasa; gizlilik, şeffaflık, insan gözetimi, deepfake kullanımı ve çocukların erişimi gibi başlıkları kapsıyor.
Yeni düzenlemeye göre, 14 yaş altındaki çocukların yapay zeka araçlarını kullanabilmesi için ebeveyn onayı gerekli olacak. Ayrıca deepfake içeriklerin üretimi ve yayılması sıkı kurallara bağlanırken, ihlaller için cezai yaptırımlar öngörülüyor.
Yasa, AB’nin AI Act(Yapay Zeka Yasası) çerçevesiyle uyumlu bir yapıda hazırlanırken; şeffaflık, veri güvenliği ve insan odaklı yaklaşım ilkeleri temel alındı. Hükümet, yasayla birlikte özellikle KOBİ’ler ve Startup’lar için 1 milyar avroluk bir fon desteği ile yatırım programını da harekete geçirdi.
AVRUPA İÇİN BİR İLK
Avrupa Birliği’nin AI Act’i (Yapay Zeka Yasası) yürürlüğe girmiş olsa da üye ülkeler arasında kapsamlı bir ulusal yasa çıkaran ilk ülke İtalya oldu. Bu durum, İtalya’yı “yapay zeka regülasyonunda öncü” konumuna getirirken, diğer üye ülkeler için de örnek teşkil etmesi bekleniyor.
ELEŞTİRİLER VE TARTIŞMALAR
Yeni yasa geniş yankı uyandırsa da çeşitli eleştirileri de beraberinde getirdi. Dijital hak savunucuları, bazı maddelerin fazla genel olduğunu, bu nedenle otoritelerin keyfi uygulamalarına yol açabileceğini savunuyor.
Startup ekosisteminde ise, getirilen yükümlülüklerin küçük girişimler için inovasyon hızını yavaşlatabileceği endişesi dile getiriliyor. Özellikle deepfake düzenlemeleri ifade özgürlüğü tartışmalarını gündeme taşırken bazı uzmanlar, bu alanda getirilen sınırlamaların sansür riski barındırdığını düşünüyor.
Yasanın denetim mekanizmaları, şeffaflık için olumlu görülse de bürokratik engelleri artırabileceği yorumları da yapılıyor.
YAPAY ZEKADA HUKUK, ETİK VE TÜRKİYE'NİN DURUMU
İtalya’nın attığı bu adım ile yapay zekaya dair hem etik hem de hukuki tartışmaları hızlandıracak gibi görünüyor. Yasa, vatandaşların güvenliği ve dijital hakların korunması açısından önemli bir ilerleme olarak görülse de inovasyon üzerindeki etkileri önümüzdeki dönemde daha net ortaya çıkacaktır.
Türkiye’de ise yapay zekâ konusunda Ulusal Yapay Zeka Stratejisi çerçevesinde çalışmalar sürüyor. Ancak henüz AB’deki gibi kapsamlı bir yasal düzenleme henüz bulunmuyor. Bu da önümüzdeki dönemde, özellikle veri güvenliği ve etik kurallar açısından atılması gereken adımlar olduğunu gösteriyor.