Melanom, ciltteki melanosit adı verilen pigment hücrelerinden gelişen bir tür deri kanseridir. Genellikle güneşe fazla maruz kalma sonucu ortaya çıkar. Özellikle yaz aylarında, güneşin UV (ultraviyole) ışınlarına uzun süre korunmasız şekilde maruz kalmak, melanom gelişimini ciddi şekilde artırabilir.
Açık tenli, çilli ya da güneş yanığı geçmişi olan kişiler melanom açısından daha yüksek risk altındadır. Ancak bu hastalık her yaşta ve her cilt tipinde ortaya çıkabilir. Melanom, diğer cilt kanserlerinden farklı olarak hızla yayılma özelliğine sahiptir ve erken fark edilmediğinde hayati tehlike oluşturabilir.
MELANOM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Melanom genellikle ciltteki benlerde oluşur. Ancak her ben zararsız değildir. “ABCDE” kuralı, şüpheli benlerin izlenmesinde önemli bir rehberdir:
- A (Asymmetry - Asimetri): Benin iki yarısı birbirine benzemez.
- B (Border - Kenar): Kenarları düzensiz, girintili çıkıntılıdır.
- C (Color - Renk): Rengi homojen değil, kahverengi, siyah, mavi gibi farklı tonlar içerir.
- D (Diameter - Çap): Çapı 6 mm’den büyükse risklidir.
- E (Evolving - Evrim): Zamanla boyut, şekil veya renk değişikliği gösteriyorsa dikkat edilmelidir.
Ben dışında, ciltte yeni oluşan leke, kaşıntı, kanama, iyileşmeyen yara gibi belirtiler de melanom habercisi olabilir.
MELANOM TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Melanom tedavisinde en etkili yöntem erken tanıdır. Erken evrede tespit edilen melanomlar genellikle cerrahiyle tamamen çıkarılır ve hasta tamamen iyileşebilir. Ancak ileri evrelerde tedavi daha karmaşık hale gelir. İlerlemiş vakalarda bağışıklık sistemini güçlendiren immünoterapi, hedefe yönelik ilaçlar ve kemoterapi gibi yöntemler uygulanabilir.
Son yıllarda geliştirilen hedefe yönelik tedaviler, melanomun yayılmasını yavaşlatmakta umut verici sonuçlar göstermektedir. Ancak bu tedaviler kişiye özel olarak planlanmalıdır.
MELANOM BULAŞICI MIDIR?
Hayır, melanom bulaşıcı bir hastalık değildir. Cilt kanserinin hiçbir türü kişiden kişiye temas yoluyla geçmez. Melanom tamamen kişinin genetik yapısı, güneşe maruz kalma süresi, bağışıklık sistemi gibi bireysel faktörlere bağlı olarak gelişir. Ancak aile öyküsünde melanom bulunan kişiler daha yüksek risk altında olabilir, bu nedenle düzenli dermatolojik kontroller ihmal edilmemelidir.
MELANOM KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Melanom, her yaş grubunda görülebilse de en sık olarak 40 yaş üzeri bireylerde ortaya çıkar. Açık tenli, çilli, sarı veya kızıl saçlı bireyler ile çocukluğunda ciddi güneş yanığı geçirenler daha yüksek risk altındadır. Ayrıca açık havada uzun süre çalışanlar, sık sık solaryuma girenler ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler de risk grubundadır. Erkeklerde sırt bölgesinde, kadınlarda ise genellikle bacaklarda daha sık görülür.
ERKEN TANI HAYAT KURTARIR
Melanom, erken tanı konulup tedavi edildiğinde tamamen iyileşme şansı olan bir hastalıktır. Dermatologlar tarafından yılda bir kez cilt muayenesi yapılması önerilir. Risk grubunda olan bireyler, daha sık kontrollerle olası tehlikeleri önleyebilir.
Melanom, yaz aylarında ihmal edilen bir gölgelik ya da sürülmeyen bir güneş kremiyle tetiklenebilir. Cildinizdeki her değişikliğe dikkat etmek, basit bir alışkanlıkla hayat kurtarabilir. Güneş ışığı vücudumuz için faydalıdır, ancak kontrolsüz maruz kalmak büyük bir riske dönüşebilir.
KORUNMA YOLLARI: GÜNEŞTEN AKILLI KORUNUN
Melanomdan korunmanın en etkili yolu, güneşten korunmayı alışkanlık haline getirmektir. İşte yaz aylarında dikkat edilmesi gereken bazı önlemler:
- 10.00 – 16.00 saatleri arasında güneşe çıkmaktan kaçının.
- Geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü ve koruyucu giysiler kullanın.
- Geniş spektrumlu (UVA + UVB) ve en az 30 SPF içeren güneş kremini dışarı çıkmadan 20-30 dakika önce sürün ve 2-3 saatte bir yenileyin.
- Solaryum gibi yapay bronzlaştırıcı ışınlardan uzak durun.
Cildinizi düzenli olarak kontrol edin, yeni ben ya da değişen lekeleri takip edin.
GÜNEŞ KREMİ MELANOMU TAMAMEN ÖNLER Mİ?
Güneş kremi kullanmak melanomu önlemede önemli bir adımdır ancak %100 koruma sağlamaz. Güneş kremi, zararlı UV ışınlarının cilt hücrelerine zarar vermesini azaltarak cilt kanseri riskini düşürür. Ancak bunun yanında güneşten kaçınmak, koruyucu kıyafetler giymek ve cilt kontrolü gibi önlemlerle desteklenmelidir. SPF 30 ve üzeri, UVA ve UVB korumalı kremler tercih edilmelidir.
KİMLER DERMATOLOĞA GİTMELİ?
Eğer cildinizde hızlı büyüyen, rengini değiştiren, kenarları düzensiz bir ben fark ettiyseniz, uzun süredir geçmeyen bir yara veya kabuklanma varsa vakit kaybetmeden bir dermatoloğa başvurmanız gerekir.
Özellikle aile geçmişinde cilt kanseri bulunan bireyler, yılda en az bir kez cilt muayenesi yaptırmalıdır.
Güneşin keyfini çıkarırken ölümcül bir tehlike fark edilmeden cildinizde gelişebilir. Yaz aylarında artan güneş maruziyetiyle birlikte görülme riski yükselen melanom, cilt kanserlerinin en tehlikelisi olarak biliniyor. Peki melanom nedir, nasıl anlaşılır ve nasıl korunulur?