Zona, suçiçeği hastalığına neden olan Varisella Zoster virüsünün yol açtığı, deri üzerinde ağrılı döküntülerle kendini gösteren bir enfeksiyon hastalığıdır. Daha önce suçiçeği geçirmiş kişilerde, virüsün sinir hücrelerinde inaktif olarak kalması ve bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla yeniden aktif hale gelmesi sonucu ortaya çıkar. Genellikle yüz, sırt ve göğüs gibi bölgelerde görülen zona, şiddetli ağrı, kaşıntı ve yanma hissine yol açar. Hastalık döküntülerin yanı sıra yüksek ateş, baş ağrısı ve tükenmişlik hissine de neden olabilir. Kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, belirtilerin hafifletilmesi ve komplikasyonların önlenmesi amacıyla antiviral ilaçlar ve ağrı kesiciler kullanılır.
ZONA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Zona hastalığı genellikle ağrı, yanma ve kaşıntı gibi şikayetlerle başlar. Bu ilk belirtileri birkaç gün içinde döküntüler takip eder. Döküntüler ilk aşamada kızarıklık şeklinde başlar, daha sonra hızla sıvı dolu ve oldukça ağrılı kabarcıklara dönüşür. En yaygın belirtiler arasında döküntülü bölgede yanma, batma hissi, bölgesel hassasiyet, uyuşma, ışığa karşı duyarlılık, yüksek ateş, baş ağrısı ve tükenmişlik hissi yer alır. Döküntülerin süresi 10 ila 15 gün arasında değişebilir.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN ZAYIFLAMASI VİRÜSÜ AKTİVE EDİYOR
Zona, suçiçeği virüsünün vücutta inaktif halde kalması sonucu gelişir. Suçiçeği geçirmiş kişilerde virüs, sinir hücrelerinde uykuya geçer ve bağışıklık sistemi zayıfladığında yeniden aktive olur. Zona hastalığının ortaya çıkma riskini artıran faktörler arasında 60 yaş ve üzeri olmak, yaşanan fiziksel ve duygusal stres, HIV veya kanser tedavisi görmek gibi bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar bulunmaktadır. Bu faktörler, virüsün tekrar tetiklenmesine yol açabilir.
KESİN BİR TEDAVİSİ YOK, ERKEN MÜDAHALE ÖNEMLİ
Zona hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Uygulanan tedavi yöntemleri genellikle hastanın şikayetlerini hafifletmeye ve olası komplikasyonları önlemeye yöneliktir. Tedavi sürecinde antiviraller, ağrı kesiciler, antiseptik solüsyonlar ve ağrı tedavisi için kullanılan ilaçlar yer alır. Antiviral ilaçlar, virüsün yayılmasını engeller ve hastalığın süresini kısaltabilir. Şiddetli ağrı çeken hastalar için antidepresanlar ve nörolojik ilaçlar da tedaviye dahil edilebilir. Zona tedavisinde erken müdahale kritik bir rol oynar; döküntüler görüldükten sonra en geç 3 gün içinde tedaviye başlanması gerekmektedir.
TEDAVİ SÜRECİNDE NELERE DİKKAT EDİLMESİ GEREKİR?
Tedavi sırasında döküntülü bölgenin kuru ve temiz tutulması büyük önem taşır. Döküntü bölgesinin başkalarına bulaşmaması için örtülmesi gerekir ancak kullanılan örtünün deriye yapışmamasına dikkat edilmelidir. Kabarcıkların üzerine antibiyotik kremlerin sürülmesi iyileşmeyi yavaşlatabileceği için bu tür kremler kullanılmamalıdır. Yarayı kaşımak, kabarcıkların yayılmasına ve enfeksiyon riskine yol açabilir. Banyo veya duştan sonra yara bölgesi temiz bir havluyla, ovmadan nazikçe kurulanmalı ve kişisel havlular başkalarıyla paylaşılmamalıdır. Soğuk kompres uygulamaları ve rahatlatıcı duşlar da şikayetleri hafifletebilir.
ZONA HASTALIĞI BAŞKALARINA BULAŞIR MI?
Zona hastalığı, suçiçeği virüsüne karşı bağışıklığı olmayan kişilere bulaşıcıdır. Zona hastası birinin döküntülerine doğrudan temas edilmesi, daha önce suçiçeği geçirmemiş veya aşılanmamış kişilere virüsü bulaştırabilir. Ancak bu bulaşma, o kişide zona olarak değil, suçiçeği hastalığı olarak ortaya çıkar. Suçiçeği geçirmiş ya da aşılanmış kişiler ise virüsten etkilenmez. Tedavi sırasında hastaların kendilerini izole etmeleri ve özellikle hamile kadınlar veya bağışıklığı zayıf kişilerle temastan kaçınmaları gerekir.
AŞI İLE RİSK AZALTILABİLİR, TEKRARLAMA OLASILIĞI VAR
Zona hastalığını bütünüyle önlemek mümkün değildir. Ancak, zona aşısı hastalığa yakalanma oranını önemli ölçüde azaltabilir. Özellikle 60 yaş ve üzeri bireylerin zona aşısı yaptırmaları önerilmektedir. Zona aşısı, suçiçeği virüsüne karşı kullanılan aşıdan farklıdır. Zona bir kez geçtikten sonra, özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde tekrarlayabilir. Sağlıklı bireylerde zona hastalığının tekrarlama olasılığı daha düşüktür.
