Orta Çağ İslam dünyasında bilimsel düşüncenin yıldızlarından biri olan Ebû Reyhân el-Birûnî, astronomiden matematiğe, jeolojiden tıbba kadar pek çok alanda iz bırakan çok yönlü bir âlim olarak tarihe geçti. 973 yılında bugünkü Özbekistan sınırları içinde yer alan Harezm bölgesinde doğan Birûnî, ilim aşkıyla ömrünü bilgiye ve araştırmaya adadı.
Henüz genç yaşta astronomi, fizik, matematik ve coğrafya alanlarında yazılar kaleme almaya başlayan Birûnî, yaşadığı dönemde Hindistan’a giderek Sanskritçe öğrendi ve Hint bilimini İslam dünyasına tanıttı. Bu seyahatin ardından yazdığı Tahkîku mâ li’l-Hind (Hint Hakkında Araştırmalar) adlı eseri, Hindistan’ın kültür, din ve bilim hayatını anlatan ilk kapsamlı kaynak olarak kabul ediliyor.
Birûnî, Yer’in çapını bugünkü değere son derece yakın bir şekilde hesaplamış; yerçekimi kavramından söz etmiş; hatta Dünya’nın Güneş etrafında döndüğüne dair güçlü fikirler ortaya koymuştur. Modern bilime katkıları nedeniyle bugün birçok üniversitede ve araştırma merkezinde onun adı yaşatılmaktadır.
Yaklaşık 180’den fazla eser kaleme alan Birûnî, sadece kendi çağını değil, bugünü de etkileyen bir ilim adamı olma özelliği taşıyor. UNESCO, 1974 yılını doğumunun 1000. yılı olması sebebiyle “Birûnî Yılı” ilan etti.
Birûnî, akıl ve bilimin rehberliğinde insanlığa ışık tutan bir öncüydü. Bilgiye olan sınırsız merakı, bugün dahi bilim dünyası için ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
