İdrarda protein kaçağı, tıbbi adıyla proteinüri, idrarda normalden fazla protein bulunmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Sağlıklı böbrekler kanı süzerken, atık maddeleri idrara geçirir ancak protein gibi vücut için gerekli molekülleri tutar. Böbreklerde hasar oluştuğunda ya da süzme fonksiyonu bozulduğunda, proteinler idrara sızabilir. Bu durum genellikle böbrek hastalıklarının bir belirtisidir ve erken teşhis edilmezse böbrek fonksiyon kaybına yol açabilir.
İDRARDA PROTEİN KAÇAĞININ BELİRTİLERİ
Protein kaçağı genellikle erken evrelerde belirti göstermez. Ancak protein kaybı arttıkça veya altta yatan hastalık ilerledikçe çeşitli belirtiler görülebilir. İdrarda aşırı köpüklenme, yüzde, ellerde ve ayaklarda şişlik, geceleri sık idrara çıkma, halsizlik, iştahsızlık, mide bulantısı, ciltte kaşıntı, kas krampları ve nefes darlığı bu belirtiler arasında yer alır.
PROTEİN KAÇAĞININ NEDENLERİ
İdrarda protein kaçağı farklı nedenlerle gelişebilir. En sık görülen nedenler arasında böbrek iltihabı (glomerülonefrit), nefrotik sendrom, diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, otoimmün hastalıklar (lupus, romatoid artrit), amiloidoz, idraryolu enfeksiyonları ve bazı ilaçların kullanımı yer alır. Ayrıca yoğun egzersiz, yüksek ateş veya vücutta sıvı kaybı da geçici protein kaçağına yol açabilir.
PROTEİN KAÇAĞININ TESPİTİ
Proteinüri tanısı için genellikle idrar testi yapılır. Basit idrar analizleri protein varlığını gösterirken, 24 saatlik idrar toplama testi ile protein miktarı ölçülür. Ayrıca albümin/kreatinin oranı (ACR) testiyle tek bir idrar örneğinde protein düzeyi değerlendirilebilir. Gerek görüldüğünde kan testleri ve böbrek biyopsisi ile böbrek fonksiyonları ayrıntılı şekilde incelenir.
PROTEİN KAÇAĞININ TEDAVİSİ
Protein kaçağının tedavisi altta yatan nedene göre belirlenir. Diyabet ve yüksek tansiyon gibi durumların kontrol altına alınması protein kaybını azaltabilir. ACE inhibitörleri veya ARB grubu ilaçlar kan basıncını düşürerek böbrekleri korur. Kortikosteroidler veya bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar da bazı hastalarda uygulanabilir. Ayrıca sağlıklı beslenme, tuz kısıtlaması, düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve sigarayı bırakmak tedaviyi destekleyen yaşam tarzı değişiklikleri arasında yer alır.
PROTEİN KAÇAĞINA NEDEN OLAN HASTALIKLAR
Glomerülonefrit
Böbreklerdeki glomerül adı verilen küçük damarların iltihaplanmasıyla ortaya çıkar. Bu durum böbreklerin süzme işlevini bozar ve proteinlerin idrara karışmasına yol açar.
Nefrotik sendrom
Böbrek hasarına bağlı olarak aşırı protein kaybı, düşük kan proteini ve yüksek kolesterol ile seyreden bir tablodur. Belirtileri arasında idrarda köpüklenme, yüzde ve bacaklarda şişlik bulunur.
Diyabet ve yüksek tansiyon
Diyabet, yüksek kan şekeri nedeniyle böbrek damarlarına zarar verirken; yüksek tansiyon, böbreklere giden kan akışını etkileyerek proteinüriye neden olabilir.
GEBELİKTE PROTEİN KAÇAĞI
Gebelik döneminde protein kaçağı görülmesi preeklampsi olarak bilinen ciddi bir duruma işaret edebilir. Bu durumda anne ve bebek için risk artar. Bu nedenle gebelik sırasında düzenli idrar ve tansiyon takibi önemlidir.
PROTEİNÜRİNİN TAKİBİ VE YAŞAM TARZI
Proteinüri saptanan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeleri, kan ve idrar testleri yaptırmaları gerekir. Sağlıklı beslenme, yeterli sıvı alımı, tuz tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durmak böbrek sağlığını korumada etkili olur.
