Bugün, 9 Ekim 2025, Arjantinli devrimci Ernesto “Che” Guevara’nın 58. ölüm yıldönümü. 1967 yılında Bolivya’da CIA destekli güçlerce yakalanıp infaz edilen Che, yalnızca bir devrimci değil, zamanla küresel bir özgürlük ve direniş simgesi haline geldi. Onun mirası bugün Latin Amerika’dan Ortadoğu’ya, Türkiye’den Avrupa’ya kadar birçok coğrafyada devrimci ruhun sembolü olmaya devam ediyor. Peki, Che Guevara kimdir, neler yaptı, ve Türkiye’deki etkisi bugün hâlâ sürüyor mu?
Che Guevara Kimdir, Nerede Doğdu, Nasıl Devrimci Oldu?
Ernesto Guevara de la Serna, 14 Haziran 1928’de Arjantin’in Rosario kentinde dünyaya geldi. Genç yaşta yakalandığı astım hastalığı, onun hayatı boyunca mücadele ettiği en büyük sağlık sorunlarından biri oldu. Ancak bu durum, aksine onun kararlılığını ve disiplinini artırdı. Tıp eğitimi aldığı dönemde çıktığı motosiklet yolculuğu ise hayatını tamamen değiştirdi. Bu seyahat sırasında tanık olduğu yoksulluk, adaletsizlik ve emperyalist sömürü, onu sosyalizm ve devrimci düşünceyle tanıştırdı.
Küba Devrimi’ndeki Rolü ve Mücadele Yılları
1955 yılında Meksika’da Fidel Castro ile tanıştı ve onun önderliğindeki Küba Devrimi’ne katılmaya karar verdi. 1956’da Granma gemisiyle Küba’ya çıktı ve Sierra Maestra Dağları’nda gerilla savaşına başladı. Buradaki başarısı sayesinde Che, kısa sürede devrimin askeri liderlerinden biri haline geldi.
1959 yılında devrimin zaferiyle Castro iktidara geldiğinde Che, Sanayi Bakanı, Merkez Bankası Başkanı gibi kilit görevlerde bulundu. Ancak zamanla Küba’nın Sovyet etkisi altında kalması, Che’nin anti-emperyalist ve bağımsız devrim anlayışıyla çelişti. Bu yüzden 1965’te Küba’dan ayrıldı ve devrim ihracına yöneldi. Önce Afrika’da, sonra Güney Amerika’da devrim örgütlemeye çalıştı.
Che Guevara Nasıl Öldü?
1966 yılında Bolivya’ya geçti ve burada gerilla savaşı başlattı. Ancak Bolivya ordusu, ABD ve CIA desteğiyle Che’yi kıstırdı. 8 Ekim 1967’de yakalanan Che Guevara, 9 Ekim 1967’de Bolivya ordusu tarafından kurşuna dizilerek infaz edildi.
Guevara’nın ölümü dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Yüzü, ikonik fotoğraf kareleriyle posterlere, t-shirtlere, duvarlara taşındı. Sözleri, kitapları ve mücadele anlayışı onu bir “devrimci ikon”a dönüştürdü.
Türkiye’de Che Guevara Etkisi Nasıl Oldu?
Che Guevara'nın Türkiye’deki etkisi, özellikle 1960'lı ve 70'li yıllarda ortaya çıktı. Türkiye’deki sol görüşlü gençlik hareketleri, Che’nin fikirlerinden büyük ölçüde ilham aldı. Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan gibi öğrenci liderleri, onun mücadelesine benzer bir anti-emperyalist çizgi izlediler.
“Hasta la victoria siempre” (Zafere kadar daima) sloganı, Türkiye’deki protestoların, öğrenci hareketlerinin ve devrimci marşların vazgeçilmez bir parçası oldu. Aynı dönemde üniversitelerde, derneklerde, hatta kitapçı vitrinlerinde Che’nin posteri olmadan bir gençlik örgütü düşünülemezdi.
Che Guevara Türkiye’de Neden Tartışmalı?
Che’nin Türkiye’deki etkisi her zaman olumlu karşılanmadı. Onu kahraman görenlerle, şiddet eğilimli bir figür olarak niteleyenler arasında hep bir ayrışma oldu. Özellikle 2016 yılında, dönemin TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın, Che Guevara için “katil kişilik” tanımını yapması, kamuoyunda büyük tartışma yarattı.
Bu açıklama, Che’nin Türkiye’de hâlâ iki uç arasında bir sembol olduğunu gösterdi. Bir kesim için o hâlâ “özgürlük savaşçısı”, bir diğer kesim için ise “şiddeti savunan bir figür”.
Bugün Che Guevara’nın Mirası Türkiye’de Ne Anlama Geliyor?
2025 yılında Che’nin Türkiye’deki mirası daha çok kültürel ve sembolik boyutta yaşanıyor. Onun:
Posterleri
Sözleri
Grafiti sanatıyla sokak duvarlarına çizilen portreleri
Giyimde kullanılan görselleri
hala gençlik kültüründe direnişin sembolü olarak yer buluyor.
Ancak onun gerçek fikirleri ve devrim anlayışı konusunda yüzeysel bir sahiplenme de eleştiri konusu. Che’yi tanımadan simgesel olarak kullanmak, romantize edilmiş bir figür haline getirmek, bazı sol çevrelerce samimiyetsiz bulunuyor.
Che Guevara’nın Hayatından Öne Çıkanlar
| Yıl | Olay |
|---|---|
| 1928 | Arjantin’de doğdu |
| 1953 | Tıp fakültesinden mezun oldu |
| 1955 | Fidel Castro ile tanıştı |
| 1956 | Granma gemisi ile Küba’ya çıktı |
| 1959 | Küba Devrimi zaferle sonuçlandı |
| 1965 | Küba’dan ayrılarak Afrika’ya geçti |
| 1966 | Bolivya’ya geçerek gerilla savaşı başlattı |
| 1967 | CIA destekli güçlerce yakalanarak infaz edildi |
Che Guevara'nın Ölüm Yıldönümünde Türkiye'de Neler Yapılıyor?
Her yıl olduğu gibi, 2025’in 9 Ekim’inde de Che’nin ölüm yıldönümünde:
Sosyal medya paylaşımları
Gençlik örgütlerinin anma açıklamaları
Sol partilerin mesajları
Belgesel ve film gösterimleri
gibi etkinlikler düzenleniyor. Özellikle üniversite toplulukları ve bazı sol gruplar, Che’yi anti-kapitalist mücadelenin evrensel yüzü olarak anıyor.
Che Guevara, aradan 58 yıl geçmesine rağmen hala yaşayan bir figür. Onun düşünceleri, sadece bir ideolojiye bağlılık değil; aynı zamanda bir isyan biçimini, bir direniş estetiğini, bir adalet arzusunu temsil ediyor. Türkiye’de ise bu temsil, zaman zaman politik, zaman zaman da kültürel bir motif olarak karşımıza çıkıyor.
“Zafere kadar daima” diyen Che'nin mirası, onu yüzeysel bir ikon haline getirmekten çok, onun neye karşı savaştığını ve neyi savunduğunu anlamaya çalışanlar için hâlâ güçlü bir ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
Che Guevara hakkında en çok sorulan 5 soru:
Che Guevara kimdir, nerede doğdu?
Arjantin doğumlu bir doktor ve devrimcidir, 1928’de Rosario’da doğdu.
Che Guevara nasıl öldü?
9 Ekim 1967'de Bolivya’da CIA destekli güçlerce kurşuna dizilerek infaz edildi.
Che Guevara Türkiye’de nasıl anılıyor?
Sol çevrelerde bir devrim ve direniş simgesi olarak anılıyor; etkinliklerle ve görsel sembollerle yaşatılıyor.
Türkiye'de kimler Che Guevara’dan etkilendi?
Deniz Gezmiş ve arkadaşları başta olmak üzere birçok sol gençlik hareketi ondan ilham aldı.
Che Guevara'nın sözleri nelerdir?
En bilinen sözü: “Hasta la victoria siempre” – Zafere kadar daima.
