Dispepsi, sindirim sisteminin yiyecekleri işlerken zorlanması sonucu ortaya çıkan ve mide yanması, şişkinlik, bulantı ile erken doyma gibi belirtilerle seyreden bir rahatsızlık olarak tanımlanıyor. Besinlerin hızlı tüketilmesi, yeterince çiğnenmemesi ve düzensiz beslenme alışkanlıkları dispepsinin temel nedenleri arasında yer alırken, aynı zamanda çeşitli mide ve bağırsak hastalıklarının bir bulgusu olarak da görülebiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) NEDİR?
Dispepsi, yemek sonrası mide bölgesinde rahatsızlık hissi, şişkinlik, yanma, bulantı ve tokluk hissi gibi belirtilerle ortaya çıkan bir sindirim sistemi sorunu olarak ifade ediliyor. Sağlıksız beslenme alışkanlıklarının yanı sıra çeşitli tıbbi durumlar da bu yakınmalara yol açabiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) NEDEN OLUR?
Dispepsinin oluşumunda en sık hızlı yemek yemek, besinleri tam çiğnemeden yutmak ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları etkili oluyor. Mide asidinin üst kısımlara kaçmasına zemin hazırlayan bu durumlara ek olarak ülser, helikobakter pilori, reflü, safra yolları sorunları, gastroparezis, pankreatit ve karbonhidrat emilim bozuklukları gibi hastalıklar da dispepsiye neden olabiliyor. Sigara, alkol ve stres de bu yakınmaları artıran faktörler arasında bulunuyor.
PEPTİK ÜLSER
Mide veya onikiparmak bağırsağının iç yüzeyinde oluşan peptik ülserler, yemek sonrası mide ağrısı, yanma ve hazımsızlık şikayetlerinin görülmesine neden olabiliyor. Mide asidinin etkisiyle ortaya çıkan bu yaralar, dispepsinin yaygın nedenlerinden biri olarak biliniyor.
HELICOBACTER PYLORI GASTRİTİ
Helikobakter pilori bakterisinin mide mukozasında oluşturduğu enfeksiyon, gastrit ve peptik ülser gelişimine yol açarak mide ağrısı, şişkinlik ve hazımsızlık belirtilerinin ortaya çıkmasına sebep olabiliyor.
GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ HASTALIĞI (GERD)
Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıyla oluşan reflü hastalığı, özellikle yemek sonrası ve yatarken artan mide yanması ile dispepsi yakınmalarının görülmesine yol açabiliyor.
SAFRA KESESİ VE SAFRA YOLLARI İLE İLGİLİ AĞRILAR (BİLİER AĞRI)
Safra taşları veya safra yollarındaki tıkanıklıklar, yemeklerden sonra ortaya çıkan üst karın ağrısıyla birlikte dispepsiye neden olabiliyor. Bu ağrılar birkaç saat sürebiliyor.
KRONİK KARIN AĞRISI
Fonksiyonel dispepsi gibi organik nedeni belirlenemeyen bazı durumlar, belirli aralıklarla tekrarlayan karın ağrısı ve hazımsızlık yakınmalarıyla seyredebilir.
MİDE VE YEMEK BORUSU KANSERİ
Mide veya yemek borusu kanseri, erken evrelerde iştahsızlık, kilo kaybı ve sürekli hazımsızlık gibi belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Bu şikayetlerin devamında detaylı tıbbi inceleme gerekebiliyor.
GASTROPAREZİ (MİDE TEMBELLİĞİ)
Mide kaslarının yeterince çalışmaması sonucu mide boşalmasının gecikmesi, şişkinlik, bulantı ve hazımsızlık şikayetlerine yol açabiliyor.
PANKREATİT (PANKREAS İLTİHABI)
Pankreas iltihabı, yemek sonrası şiddetlenen karın ağrısı ve hazımsızlık belirtileriyle kendini gösterebiliyor. Akut ve kronik pankreatit durumlarında bu şikayetler farklı şiddetlerde görülebiliyor.
KARBONHİDRAT EMİLİM BOZUKLUĞU
Laktoz intoleransı veya fruktoz malabsorpsiyonu gibi emilim bozuklukları, gaz, şişkinlik ve hazımsızlık yakınmalarının oluşmasına neden olabiliyor.
SİGARA VE ALKOL TÜKETİMİ
Sigara ve alkolün mide mukozasını tahriş ederek asit artışına yol açtığı, bunun da hazımsızlık şikayetlerini artırdığı biliniyor.
KAYGI VE STRES
Stres, mide asidi dengesini ve sindirim sistemi işleyişini etkileyerek dispepsinin ortaya çıkmasına neden olabiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dispepsi, yemek sonrası mide yanması, şişkinlik, bulantı, kusma, geğirme, gaz, erken doyma ve bir aydan uzun süren karın ağrısı gibi belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Daha ilerleyen vakalarda iştah kaybı, kilo kaybı, kanlı kusma, siyah dışkı, yutma güçlüğü ve halsizlik gibi bulgular görülebiliyor.
YEMEK YEDİKTEN SONRA MİDEDE YANMA HİSSİ
Mide asidinin yemek borusuna temas etmesi sonucu yemek sonrası yanma veya ağrı oluşabiliyor. Bu yakınma reflü hastalığı ile birlikte görülebiliyor.
ÇOK AZ YEMEK YENSE BİLE TOKLUK OLUŞMASI (ERKEN DOYMA)
Mide boşalmasının yavaşlaması veya kasların yeterince çalışmaması durumunda az miktarda yemek ile tokluk hissi meydana gelebiliyor.
1 AYDAN FAZLA SÜREN KARIN AĞRISI
Yemek sonrası artan ve üst karında hissedilen ağrı, dispepsinin temel belirtilerinden biri olarak tanımlanabiliyor.
MİDEDE ŞİŞKİNLİK VE RAHATSIZ EDİCİ DOLGUNLUK
Mide gazlarının birikmesi veya mide kaslarının yavaş çalışması, yemek sonrası ortaya çıkan şişkinlik ve dolgunluk hissine yol açabiliyor.
MİDE BULANTISI VE KUSMA
Mide asidi artışı veya mide kaslarında düzensizlik, bulantı ve bazı durumlarda kusma görülmesine neden olabiliyor.
SIK SIK GEĞİRME
Mide gazlarının ağız yoluyla atılması anlamına gelen geğirme, hızlı yemek yeme veya gazlı içecek tüketimi sonrasında sık görülebiliyor.
GAZ ÇIKARTMA
Bağırsaklarda biriken gaz nedeniyle kişilerde sık gaz çıkartma ihtiyacı oluşabiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) TANISI NASIL KONUR?
Dispepsi tanısı için hasta öyküsü, fiziki muayene, kan testleri ve görüntüleme tetkikleri kullanılıyor. Özellikle 40 yaş üzerindeki bireylerde kilo kaybı, anemi veya şiddetli ağrı gibi bulguların varlığında endoskopi gibi ileri incelemeler yapılabiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Altta yatan başka bir hastalık yoksa beslenme düzeninin değiştirilmesi, öğünlerin düzenlenmesi, asitli ve baharatlı gıdalardan uzak durulması, sigara ve alkolün bırakılması gibi öneriler tedavinin temelini oluşturuyor. Gerektiğinde mide asidini azaltan ilaçlar ve ülser tedavisinde antibiyotikler kullanılabiliyor.
DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK) HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
Dispepsinin ne olduğu, kanserle ilişkisi, kullanılan ilaç türleri, fonksiyonel ve kronik dispepsi tanımları ile stresin etkisine yönelik bilgiler merak edilen konular arasında yer alıyor. Dispepsinin çoğu durumda yaşam tarzı düzenlemeleriyle kontrol altına alınabildiği ifade ediliyor.
