Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini karşılarken, İtalyan gıda devi Ferrero tedarik zincirinde kilit alıcı konumunda bulunuyor. Ancak son aylarda taraflar arasındaki fiyat ve tedarik dengesine ilişkin anlaşmazlık sektörde gerginlik yarattı.
Rekabet Kurumu, Ferrero’nun 2025 yılındaki alım taahhüdünde değişikliğe gittiğini açıkladı. Buna göre şirketin Eylül-Aralık döneminde Türkiye’den alacağı kabuklu fındık miktarı 45 bin tondan 30 bin tona indirildi. Revizyonun “sınırlı ve geçici” olduğu belirtilirken, gerekçe olarak rekolte kayıpları ve kalite düşüşü gösterildi.
REKOLTE DÜŞTÜ, FİYATLAR KATLANDI
Doğu Karadeniz’de ilkbaharda yaşanan don olayları ve kokarca istilası, bu yılki üretimi ciddi biçimde azalttı. Reuters’a göre 2023-24 sezonunda 850 bin ton olan üretimin 2025’te 500 bin tonun altına, hatta 300 bin ton seviyelerine inebileceği tahmin ediliyor.
Financial Times, rekolte daralmasının ardından kabuklu fındık kilogram fiyatının yaklaşık iki katına çıktığını bildirdi.
REKABET KURUMU VE FERRERO’DAN KARŞILIKLI AÇIKLAMALAR
Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, bazı çevrelerin Türkiye’yi “spekülasyon yapılan bir pazar” gibi göstermeye çalıştığını belirterek üreticilerin haksız biçimde suçlandığını söyledi. Ferrero ise alım sürecini beklemeye alma kararını savunarak, “rekolte ve fiyat oynaklığı nedeniyle temkinli davrandıklarını” açıkladı.
Şirketin Fındık Tedarik ve İşleme Bölüm Başkanı Marco Botta, Financial Times’a yaptığı açıklamada, “Herkes kendi oyununu oynuyor” ifadelerini kullandı.
YARGI SÜRECİ VE PİYASA ETKİLERİ
2022 yılında başlayan rekabet soruşturmaları kapsamında Ferrero, 2024 Mart ayında “referans fiyatın altında alım yapmama” taahhüdü vermişti. Ancak Ankara 15. İdare Mahkemesi, 2025 ortasında bu taahhüdü “yetersiz güvence” gerekçesiyle iptal etti.
Bazı haberlerde şirketin Türkiye’deki faaliyetlerinin durdurulduğu iddia edilse de Rekabet Kurumu bu iddiaları yalanladı.
ÜRETİCİLERİN TEPKİSİ VE SİYASİ YANSIMALAR
Üreticiler ve muhalefet temsilcileri, Ferrero’nun alım politikasını “fiyat kırma girişimi” olarak nitelendirdi. CHP’li Mustafa Adıgüzel, şirketin algı operasyonlarıyla piyasayı manipüle etmeye çalıştığını savundu. Gazeteci Orhan Gökdemir ise “Köylüyü yerli hırsızlar soydu, çaldıklarını büyük hırsızlara satmak için aportta bekliyorlar. Defolup gitsinler Şili’ye. Fındık bizim” sözleriyle tepki gösterdi.
FERRERO VE FINDIK TEKELLERİ
Türkiye pazarında Ferrero dışında öne çıkan iki büyük oyuncu daha bulunuyor:
Bunlardan biri siyasi bağlantılarıyla öne çıkan Balsu Gıda, diğeri ise Singapur merkezli Olam Gıda (OFİ). Her iki şirket de tıpkı Ferrero gibi fındık işleme ve ihracatında söz sahibi konumda.
SEKTÖRÜN GELECEĞİ VE OLASI SENARYOLAR
Fındık fiyatlarının hızla yükselmesi, küresel alıcıların Şili ve ABD gibi alternatif kaynaklara yönelmesine yol açtı. Ancak uzmanlara göre Türkiye, dünya üretimindeki ağırlığı nedeniyle kısa vadede vazgeçilmez bir tedarik merkezi olmaya devam edecek.
Üreticiler ise hem fiyat istikrarı hem de uluslararası tekeller karşısında koruma mekanizmalarının güçlendirilmesini talep ediyor.
FERRERO KİMDİR, NE ÜRETİR?
Ferrero, 1946’da İtalya’nın Alba kentinde kurulan bir gıda devi. Nutella, Kinder, Ferrero Rocher ve Mon Chéri gibi markalarıyla dünya genelinde faaliyet gösteriyor. Türkiye’de Oltan Gıda’yı satın alarak fındık işleme sektörüne girdi. Ülke genelinde yüz binlerce üreticiden dolaylı tedarik sağlıyor ve Ordu, Düzce, Trabzon gibi illerde depolama ve işleme tesisleri bulunuyor.