Güney Kore neden erken seçime gitti, Yoon Suk Yeol neden görevden alındı, sıkıyönetim ilanı ne zaman oldu?

Güney Kore, siyasi tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birini geride bırakırken 2025 Haziran ayında erken cumhurbaşkanlığı seçimi için sandık başına gitti. Normal şartlarda 2027 yılına kadar görevde kalması beklenen Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol, anayasal süreçle görevden alındı. Peki, Güney Kore neden seçim kararı aldı, sıkıyönetim ne zaman ilan edildi ve ülkede siyasi dengeler nasıl değişti?

Yoon Suk Yeol neden görevden alındı?

Güney Kore’de Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol, 3 Aralık 2024 tarihinde ülke genelinde sıkıyönetim ilan etti. Gerekçe olarak “devlet karşıtı unsurlar” ve Kuzey Kore’den gelen tehditler öne sürüldü. Ancak kısa süre içinde bu kararın siyasi istikrarsızlık ve iç baskılardan kaynaklandığı ortaya çıktı. Kamuoyunda büyük yankı uyandıran bu adım, parlamento tarafından hızla değerlendirildi. 10 Aralık 2024'te Güney Kore Ulusal Meclisi, Yoon’un görevden alınmasına karar verdi. Bu kararın ardından süreç, Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. 4 Nisan 2025’te mahkeme de görevden almayı oybirliğiyle onaylayınca, Yoon Suk Yeol’un siyasi kariyeri sona erdi. Anayasaya göre, görevden alınan bir cumhurbaşkanının ardından 60 gün içinde seçim yapılması gerekiyordu.

Sıkıyönetim kararı neden krize yol açtı?

Yoon'un açıkladığı sıkıyönetim, ilk etapta ulusal güvenlik gerekçesiyle kabul gördü. Ancak kısa sürede, kararın kamuoyu desteğini kaybeden hükümetin kendi iktidarını koruma çabası olduğu yönünde yaygın bir kanaat oluştu. Siyasi baskı ve yolsuzluk iddiaları, halkın tepkisini artırdı. Protestoların büyümesiyle birlikte meclis harekete geçti. 6 ay boyunca ülkede tam anlamıyla yönetim boşluğu oluştu. Bu sürede üç farklı kişi geçici olarak cumhurbaşkanlığı görevini üstlendi. Önce Maliye Bakanı Choi Sang-mok, ardından eski Başbakan Han Duck Soo, son olarak da seçim öncesi Eğitim Bakanı Lee Ju-ho geçici cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Yeni cumhurbaşkanı kim olacak? Anketler kimi işaret ediyor?

Güney Kore’deki seçimlerde dikkatler, Demokrat Parti adayı Lee Jae-myung üzerinde toplandı. 2022 yılında Yoon’a karşı çok az bir farkla seçimi kaybeden Lee, bu kez favori olarak yarışa girdi. İnsan hakları avukatı kimliğiyle tanınan ve işçi kökenli olan Lee, “Gerçek bir Kore Cumhuriyeti inşa etme” sözüyle toplumun geniş kesimlerinden destek topladı. Sandık çıkış anketlerine göre Lee’nin en yakın rakibi, iktidardaki Halkın Gücü Partisi’nden (PPP) Kim Moon-soo oldu. Ancak aradaki farkın ciddi boyutta olduğu tahmin ediliyor.

Kadın aday yok: Tarihte bir ilk değil ama dikkat çekici

Bu yılki seçimlerde, başkanlık için yarışan kadın aday bulunmuyor. Bu durum, Güney Kore siyasi tarihinde sık görülmese de dikkat çekici olarak yorumlandı. 1987’de ilk kadın aday Hong Suk-ja seçimlerden çekilmiş, 2012 yılında ise dört kadın yarışa katılmıştı. 2025 seçimleri ise tamamıyla erkek adaylar arasında geçti.

Seçim sonuçları ne zaman açıklanacak?

Seçmenler 3 Haziran 2025 Salı günü saat 06.00-20.00 arasında sandığa gitti. Yurtdışında yaşayan Güney Koreliler ise 20-25 Mayıs tarihleri arasında oy kullandı. Resmi sonuçların 4 Haziran sabah erken saatlerde açıklanması bekleniyor. 2022 seçiminde sonuçlar, sandıkların kapanmasından sadece 9 saat sonra açıklanmıştı.

Güney Kore'de siyasi sarsıntılar devam eder mi?

Yoon’un görevden alınması, yalnızca bir bireyin siyasi sonunu değil, aynı zamanda güçlü liderliğe duyulan toplumsal şüphenin de yeniden alevlenmesine yol açtı. Yeni cumhurbaşkanının ekonomik reformlar, güvenlik politikaları ve özellikle genç işsizlik gibi konularda hızlı adımlar atması bekleniyor. Ülkedeki demokratik kurumların bu tür krizlerden nasıl çıkacağı, Güney Kore’nin gelecek yıllardaki siyasi rotasını belirleyecek.