Hümanizm nedir sorusu, felsefe ve tarih alanında sıkça gündeme gelir. Hümanizm, kökeni 14. yüzyıl Avrupa’sına dayanan, insan aklını ve bilimsel düşünceyi temel alan bir felsefi akımdır. Fransızca “humanisme” kelimesinden gelen hümanizm, Türkçede “insancıllık” olarak ifade edilir. Bu anlayış, kanunların düzenlenmesinde Tanrı’nın değil, insan aklının esas alınmasını savunur. Hümanizm, rasyonalizm ve ampirizmle yakın ilişkilidir ve Aydınlanma Çağı’nda bilim ve teknolojideki ilerlemelerle yeniden güç kazanmıştır.
HÜMANİZMİN FELSEFİ TEMELLERİ
Hümanizm, ahlaki ve felsefi sorgulamanın merkezine insanın potansiyelini yerleştirir. Doğruya ulaşma sürecinde mistisizm, dogma ve gelenek yerine bilimsel yöntem kullanılır. Hümanizm, seküler bir yaşam anlayışını savunur; insan hakları, ifade özgürlüğü, demokrasi ve ilerleme gibi değerleri öne çıkarır.
HÜMANİZMİN TARİHÇESİ
Hümanizmin tarihçesi Antik Yunan’a kadar uzanır. Miletoslu Thales, Kolophonlu Ksenophanes ve Anaksagoras gibi düşünürler, insan merkezli felsefenin temellerini atmıştır. 15. ve 16. yüzyıllarda Rönesans hümanizmi, eski Yunan ve Latin eserlerinin yeniden incelenmesiyle güçlenmiş, skolastik düşüncenin etkisi azalmaya başlamıştır. Hümanizm, bu dönemde Avrupa’da kültürel ve entelektüel bir dönüşümün öncüsü olmuştur.
HÜMANİZM TÜRLERİ
Hümanizm türleri arasında Rönesans hümanizmi, Hristiyan hümanizmi, etik hümanizm, bilimsel hümanizm, seküler hümanizm ve Marksist hümanizm bulunur. Rönesans hümanizmi klasik antik çağa yönelirken, seküler hümanizm modern çağda dini otoriteden bağımsız insan merkezli bir yaşam anlayışını temsil eder. Etik hümanizm ise insan ilişkilerine ve toplumsal değerlere odaklanır.
Günümüzde hümanizm, bireyin özgürlüğünü, özerkliğini ve refahını savunan, insanlığın ilerlemesini amaçlayan önemli bir felsefi yaklaşım olarak varlığını sürdürmektedir.