Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşen C-130 tipi askeri kargo uçağında 20 askerin şehit olduğu olayın ardından bulunan kara kutunun çözüm süreci gündemdeki yerini koruyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kara kutunun bulunduğunu açıklamasıyla birlikte, incelemenin ne aşamada olduğu ve kutudan hangi verilere ulaşıldığı soruları yeniden öne çıktı. Yetkili birimlerin yürüttüğü teknik çalışmalar devam ederken, kara kutunun çözümüne ilişkin resmi açıklamanın yapılması bekleniyor.
KARA KUTU AÇIKLANDI MI?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, uçağın kara kutusunun bulunduğunu ve teknik ekiplerin incelemeye başladığını bildirmişti. Yapılan açıklamada, şehit olan personelin 19’unun naaşına ulaşıldığı, bir personelin aranmasının sürdüğü belirtilmişti. Süreçle ilgili temasların devam ettiği, yetkililerin gelişmeleri yakından takip ettiği ifade edildi.
KARGO UÇAĞININ KARA KUTUSUNDAN NE ÇIKTI?
Kara kutunun çözüm süreci devam ettiği için içerik hakkında resmi bilgi paylaşılmadı. Teknik ekipler tarafından yürütülen incelemenin tamamlanmasının ardından kara kutudan elde edilen verilerin ilgili makamlarla paylaşılması bekleniyor. Çözüm sürecinin teknik gereklilikler doğrultusunda belirli bir zaman aldığı bildirildi.
KARA KUTU NEDİR?
Kara kutu, tüm hava araçlarında bulunması zorunlu olan ve uluslararası havacılıkta flight recorder olarak adlandırılan kayıt sistemidir. Uçuş boyunca gerçekleşen teknik veriler ve belirli ses kayıtları özel bir sistemle bu cihazda depolanır. Böylece ihtiyaç halinde uzman ekipler uçuşa dair tüm bilgilere ulaşabilir. İsmi kara kutu olsa da cihazlar dikkat çekici turuncu renkte üretilir. Yüksek darbe direncine sahip yapıları ve kayıt kabiliyetleri sayesinde havacılıkta kaza araştırmalarının en önemli araçları arasında yer alır.
KARA KUTU NE İŞE YARAR?
Kara kutular, uçak kazalarının nedenlerini ortaya çıkarmak ve havacılık güvenliği için gelecekteki önlemleri geliştirmeye yardımcı olmak amacıyla kullanılır. İlk örnekleri 1947 yılında kullanılmaya başlanmış, 1958’den itibaren ise Sivil Havacılık otoriteleri tarafından uçaklarda bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir.
Bu cihazlar, uçağa ait teknik verileri ve bazı modellerde kokpit içi konuşmaları ayrıntılarıyla kaydeder. Dış kaplamaları yüksek dayanımlı olduğu için, kaza sonrası zorlu koşullarda bile veriler uzun süre korunabilir. Ticari uçaklarda yer alan kara kutular, denizde kaybolmaları halinde yaklaşık 90 gün boyunca sinyal gönderebilir. Yaklaşık 5 kilogram ağırlığındaki bu cihazlar suyla temas ettiğinde aktifleşerek arama kurtarma ekiplerinin yer tespiti yapmasını kolaylaştırır.
Pilotların kokpitte yaptığı konuşmalar da bazı kara kutu modellerinde kayıt altına alınır. Böylece inceleme yapan ekipler uçuşun son anlarına dair detaylara ulaşabilir. Ancak her kara kutu hem ses hem veri kaydı yapmaz; bazıları yalnızca uçuş verilerini depolar.
Kara kutular çarpışma etkisini en aza indirebilmek için genellikle uçağın kuyruk bölümüne yerleştirilir. Granit sertliğine yakın bir dayanıklılıkla üretilen cihazlar, 1100 dereceye varan ısıya belirli bir süre direnç gösterebilir. Bu sayede kazanın nerede gerçekleştiği fark etmeksizin verilerin korunması amaçlanır ve havacılık sektörü için önemli bir bilgi kaynağı oluşturulur.
Uçağa monte edilmeden önce çeşitli dayanıklılık testlerinden geçirilen kara kutular, ancak bu testleri başarıyla geçen modeller arasından seçilir. Uzun yıllardır aynı temel çalışma prensibiyle kullanılan cihazlar, uçağın son 25 saatlik uçuş verilerini ve kokpit içi konuşmaların son 2 saatlik kısmını kayda alır.
