Bu süreç, sadece doğanın gizemini çözmekle kalmayıp, aynı zamanda biyoçeşitliliğin ne kadar farklı koşullara adapte olabildiğini de gösterir.
Kemosentez nedir kısaca?
Kemosentez, bazı canlıların, inorganik kimyasal maddeleri oksitleyerek (yakarak) elde ettikleri kimyasal enerjiyi, karbon dioksit ve suyu birleştirerek organik besin (glikoz) üretme sürecidir. Bu süreç, fotosentezin aksine, Güneş ışığına ihtiyaç duymaz. Kemosentez, derin okyanus diplerindeki hidrotermal bacalar, yer altı mağaraları ve karanlık topraklarda yaşayan mikroorganizmalar için temel bir enerji ve besin kaynağıdır.
Kemosentez ve fotosentez arasındaki farklar nelerdir?
Kemosentez ve fotosentez arasındaki farklar nelerdir? sorusunun cevabı, iki sürecin enerji kaynağında yatar. Her ikisi de besin üretme (ototrof) süreci olsa da, temel olarak şu noktalarda ayrılırlar:
| Özellikler | Kemosentez | Fotosentez |
| Enerji kaynağı | İnorganik maddelerin kimyasal oksidasyonundan elde edilen enerji. | Güneş ışığı. |
| Canlı türü | Bazı bakteri ve arke türleri (kemosentetik canlılar). | Bitkiler, algler ve siyanobakteriler (fotosentetik canlılar). |
| Ortam | Güneş ışığının olmadığı karanlık ortamlar (derin denizler, toprağın altı). | Güneş ışığı alan her yer. |
| Karbon kaynağı | Karbon dioksit (CO2). | Karbon dioksit (CO2). |
| Oksijen üretimi | Bazı kemosentetik canlılar oksijen üretir. | Oksijen üretimi yaygındır. |
Kemosentezde O2 üretilir mi?
Kemosentezde O2 üretilir mi? Evet, bazı kemosentetik canlılar, inorganik maddeleri oksitleme süreçleri sırasında oksijen (O2) üretebilirler. Örneğin, nitrit bakterileri, amonyakı oksitleyerek nitrit ve su oluştururken oksijen açığa çıkarır. Bu oksijen, diğer canlıların solunumu için kullanılabilir. Ancak, bu süreç, fotosentezdeki kadar büyük miktarlarda oksijen üretmez.
Kemosentez yapan ökaryot canlı var mı?
Kemosentez yapan ökaryot canlı var mı? sorusunun cevabı, hayırdır. Kemosentez, yalnızca prokaryot (çekirdeği olmayan) canlılar olan bakteri ve arke türleri tarafından gerçekleştirilir. Bitkiler, hayvanlar veya mantarlar gibi ökaryot (çekirdeği olan) canlıların kemosentez yapma yeteneği yoktur.
Hangi canlılar kemosentez yapar?
Kemosentez yapan canlılar, genellikle ekstremofil (aşırı koşullarda yaşayabilen) mikroorganizmalardır.
-
Nitrit ve nitrat bakterileri: Azot döngüsünde önemli rol oynarlar. Amonyak (NH3) ve nitriti (NO2−) oksitleyerek enerji üretirler.
-
Demir bakterileri: Demir (Fe2+) iyonlarını oksitleyerek enerji elde ederler.
-
Kükürt bakterileri: Hidrojen sülfürü (H2S) oksitleyerek enerji üretirler ve okyanus diplerindeki besin zincirinin temelini oluştururlar.
-
Hidrojen bakterileri: Hidrojen gazını (H2) oksitleyerek enerji elde ederler.
Bu canlılar, kendi besinlerini üreterek, fotosentetik canlılara bağlı olmayan ekosistemlerin temelini oluştururlar.
