KPSS 2025 sorusu: GAP Projesi nedir, hangi illeri kapsar, hedefleri nelerdir, neden önemlidir?

Haberin Burada'nın haberine göre, 7 Eylül 2025 tarihinde yapılan KPSS 2025 Lisans sınavında adayların karşısına çıkan en dikkat çekici sorulardan biri GAP Projesi ile ilgiliydi. Türkiye'nin bölgesel kalkınma hedeflerinin merkezinde yer alan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), yalnızca sınavlarda değil, aynı zamanda kamuoyunun da uzun süredir gündeminde olan stratejik bir kalkınma hamlesidir. Bu içerikte, "GAP projesi nedir?", "GAP hangi illeri kapsar?", "GAP'ın hedefleri ve etkileri nelerdir?" gibi sıkça sorulan tüm soruların yanıtlarını detaylı biçimde bulabilirsiniz.

GAP Projesi nedir? Kısaca tanımı ve genel amacı

GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi), Türkiye’nin en büyük entegre bölgesel kalkınma projelerinden biridir. Projenin amacı, Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde kurulacak barajlar ve hidroelektrik santralleri aracılığıyla bölgeye enerji üretimi ve sulama olanakları sağlamak, tarımı geliştirmek, sanayiyi canlandırmak ve sosyoekonomik kalkınmayı hızlandırmaktır. GAP, sadece bir enerji ve sulama yatırımı değil; aynı zamanda eğitim, sağlık, ulaşım, çevre, kültür ve toplumsal kalkınmayı da kapsayan çok yönlü bir programdır.

GAP projesi hangi illeri kapsar?

GAP, 9 ili kapsayan geniş bir coğrafyada uygulanmaktadır. Bu iller:

Adıyaman

Batman

Diyarbakır

Gaziantep

Kilis

Mardin

Siirt

Şanlıurfa

Şırnak

Bu iller, GAP projesi kapsamında hem fiziki altyapı yatırımlarından hem de sosyal kalkınma projelerinden faydalanmaktadır.

GAP Projesi ne zaman başladı, nasıl gelişti?

İlk olarak 1970’li yıllarda enerji ve sulama projeleri şeklinde planlanan GAP, 1989 yılında yayımlanan GAP Master Planı ile birlikte tam anlamıyla entegre bir bölgesel kalkınma projesine dönüştü. Bu plan ile GAP yalnızca barajlar ve tarımsal üretimi değil, aynı zamanda insan kaynaklarının geliştirilmesi, çevre koruma, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kültürel kalkınmayı da hedefleyen çok boyutlu bir program haline geldi.

GAP Projesinin temel hedefleri nelerdir?

KPSS’de adaylara yöneltilen sorulardan biri de GAP’ın amaçlarıyla ilgiliydi. Projenin stratejik hedefleri şu şekildedir:

Bölgesel kalkınmayı sağlamak ve ekonomik eşitsizliği azaltmak Tarımda verimliliği artırmak ve modern sulama sistemleri kurmak Hidroelektrik enerji üretimiyle Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamak Bölgeden büyük şehirlere olan göçü azaltmak İstihdam olanaklarını artırmak ve yerel refahı yükseltmek Kadınlar, gençler ve çiftçiler için sosyal kalkınma fırsatları sunmak Bu hedefler doğrultusunda, GAP yalnızca ekonomik değil; toplumsal dönüşüm projesi olarak da değerlendirilmektedir.

GAP Projesi kapsamında hangi altyapı yatırımları yapıldı?

GAP’ın somut yatırımları arasında enerji, tarım ve ulaşım altyapıları ilk sırada yer almaktadır. Proje kapsamında:

22 baraj ve 19 hidroelektrik santrali planlandı (çoğu tamamlandı) 1,8 milyon hektar arazi sulanabilir hale getirildi Modern sulama sistemleri (yağmurlama, damla sulama) devreye alındı Bölgesel karayolu ve demiryolu projeleri ile lojistik ağ geliştirildi

Bu yatırımlar, bölge ekonomisinin canlanmasına ve dışa bağımlılığın azalmasına büyük katkı sağladı.

GAP Projesinin tarım ve enerjiye katkısı

Tarımsal üretimde devrim

GAP sayesinde bölge, Türkiye'nin tarımsal üretim üssü haline geldi. Özellikle şu ürünlerde ciddi artış sağlandı:

Pamuk

Buğday

Mısır

Mercimek

Antep fıstığı

Sebze ve meyve üretimi

Enerji üretiminde önemli rol

Proje kapsamındaki barajlar ve hidroelektrik santraller sayesinde GAP, Türkiye'nin toplam elektrik ihtiyacının yaklaşık %15’ini karşılayabilecek potansiyele sahiptir. En bilinen barajlardan bazıları: Atatürk Barajı Keban Barajı Karakaya Barajı Ilısu Barajı

Bu barajlar, hem sulama hem de enerji üretiminde kilit rol oynamaktadır.

GAP Projesinin sosyal ve kültürel etkileri

GAP sadece ekonomik değil; sosyal kalkınma açısından da önemli adımlar içermektedir:

Eğitim kurumları, sağlık merkezleri, kadın danışma merkezleri kuruldu

Gençlere ve kadınlara yönelik mesleki eğitim programları hayata geçirildi Kültürel miras projeleri ile tarihi ve yerel değerler koruma altına alındı Kadınların ve gençlerin istihdama katılımı teşvik edildi GAP bu yönüyle yalnızca ekonomik değil, toplumsal bir dönüşüm projesi olma niteliği taşıyor.

GAP Projesi ile ilgili eleştiriler ve karşılaşılan zorluklar

Büyük ölçekli her projede olduğu gibi GAP da bazı sorunlarla ve eleştirilerle karşı karşıya kalmıştır:

Çevresel etkiler: Barajların çevresel dengeyi bozması, ekosistemlere zarar vermesi Yerinden edilme: Ilısu Barajı gibi projeler nedeniyle yerleşim alanlarının sular altında kalması Kültürel miras kaybı: Hasankeyf gibi tarihî yerleşimlerin zarar görmesi Finansman sorunları: Uzun vadeli projelerin yüksek maliyetleri nedeniyle tamamlanmalarının gecikmesi Güvenlik sorunları: Bölgedeki politik istikrarsızlık bazı projelerin sekteye uğramasına neden oldu

Tüm bu sorunlara rağmen GAP, Türkiye’nin vizyon projelerinden biri olmaya devam ediyor.

GAP Projesi, sadece Güneydoğu Anadolu’yu değil, tüm Türkiye’yi etkileyen çok yönlü bir kalkınma modelidir. Tarımdan enerjiye, eğitimden sosyal yapıya kadar her alanda sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen bu proje, hem ekonomik bağımsızlık hem de toplumsal eşitlik açısından kritik önemdedir.

KPSS 25 sınavında adaylara yöneltilen "GAP Projesi nedir?" sorusu da, Türkiye’nin kalkınma tarihine yön veren bu devasa programı anlamak açısından büyük önem taşımaktadır.

Kısa özet:

GAP, 9 ili kapsayan entegre bir kalkınma projesidir.

Enerji, tarım, sosyal kalkınma ve bölgesel eşitlik hedeflenmektedir.

Hem Türkiye'nin enerji ihtiyacına hem de tarımsal üretime büyük katkı sağlamaktadır.

KPSS 2025 gibi sınavlarda sıkça sorulan temel bilgilerden biridir.