PMS yani Premenstrüel Sendrom, adet döngüsünün luteal fazında, yani regl başlamadan yaklaşık bir hafta ila on gün önce ortaya çıkan ve kadınların fiziksel, duygusal ve psikolojik durumlarını etkileyen bir dizi belirtiyi tanımlar. Bu durum, kadınların günlük yaşam kalitesini düşürebilir, iş, sosyal ve özel hayatlarında çeşitli zorluklara yol açabilir. Dünya genelinde üreme çağındaki kadınların büyük bir kısmı PMS belirtilerini yaşamakta, ancak şiddeti kişiden kişiye değişmektedir.
PMS NEDİR
PMS, adet döngüsüyle bağlantılı olarak görülen bir sendromdur. Kadınların yaklaşık %70’i hayatlarının bir döneminde PMS semptomları yaşarken, %20-30’u bu belirtileri daha şiddetli hisseder. PMS’in tam nedeni kesin olarak bilinmese de hormonal değişikliklerin en önemli etken olduğu düşünülmektedir. Özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, serotonin gibi nörotransmiterler üzerinde etkili olarak ruh hali değişimlerine ve çeşitli bedensel belirtilere yol açabilir.
PMS BELİRTİLERİ
PMS’in en yaygın belirtileri hem fiziksel hem de duygusal olarak iki grupta incelenebilir:
Fiziksel Belirtiler
-
Göğüslerde hassasiyet ve şişlik
-
Karın ağrısı ve kramp
-
Baş ağrısı veya migren
-
Vücutta ödem (ellerde, ayaklarda şişlik)
-
Yorgunluk ve halsizlik
-
İştah değişiklikleri ve tatlı krizleri
-
Ciltte sivilce veya akne artışı
Duygusal ve Psikolojik Belirtiler
-
Ani sinirlilik ve öfke patlamaları
-
Huzursuzluk ve kaygı
-
Depresif ruh hali, ağlama isteği
-
Konsantrasyon zorluğu
-
Uyku düzensizlikleri
-
Sosyal geri çekilme isteği
Her kadında PMS belirtileri farklı yoğunlukta yaşanabilir. Kimi kadınlarda hafif seyrederken, kimilerinde günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir.
PMS NEDEN OLUR
PMS’in kesin nedeni tam olarak belirlenmemiştir, ancak birkaç faktörün etkili olduğu düşünülmektedir:
-
Hormonal değişiklikler: Östrojen ve progesteron düzeylerindeki dalgalanmalar ruh hali ve bedensel şikâyetleri tetikleyebilir.
-
Serotonin seviyeleri: Beyindeki serotonin düzeyindeki azalmalar duygusal dalgalanmalara sebep olabilir.
-
Genetik faktörler: Ailede PMS öyküsü olan kadınlarda görülme ihtimali daha yüksektir.
-
Beslenme ve yaşam tarzı: Fazla tuz, kafein, alkol tüketimi ve düzensiz uyku PMS’i şiddetlendirebilir.
PMS’LE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ
PMS tamamen ortadan kaldırılamasa da belirtileri azaltmak ve kontrol altına almak mümkündür.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
-
Düzenli egzersiz yapmak
-
Dengeli beslenmek, özellikle sebze, meyve ve tam tahıllara ağırlık vermek
-
Tuz ve kafein tüketimini azaltmak
-
Yeterli uyumak ve uyku düzenine dikkat etmek
-
Yoga, meditasyon gibi stres azaltıcı aktiviteler uygulamak
Tıbbi Destek
-
Doktor kontrolünde ağrı kesici veya hormon düzenleyici ilaçlar kullanılabilir.
-
Antidepresanlar özellikle duygusal belirtileri şiddetli yaşayan kadınlarda faydalı olabilir.
-
Doğum kontrol hapları, hormon seviyelerini düzenleyerek PMS şikâyetlerini azaltabilir.
Doğal Yöntemler
-
Magnezyum, kalsiyum ve B6 vitamini takviyeleri önerilebilir.
-
Bitki çayları (örneğin papatya, melisa, rezene) rahatlama sağlayabilir.
-
Masaj ve aromaterapi gibi yöntemler stresi azaltabilir.
PMS VE PMDD ARASINDAKİ FARK
PMS ile karıştırılabilen bir diğer durum PMDD (Premenstrüel Disforik Bozukluk)’tur. PMDD, PMS’in daha şiddetli bir formudur. Bu durumda duygusal belirtiler ön plandadır ve depresyon, anksiyete, öfke gibi sorunlar günlük yaşamı ciddi şekilde etkiler. PMDD daha nadir görülür ancak profesyonel tedavi gerektirir.
