Tiroid kanseri, tiroid hücrelerinin anormal bir şekilde büyüyüp çoğalmasıyla ortaya çıkar. Çoğu tiroid kanseri yavaş büyür ve erken teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir. Ancak bazı nadir türleri oldukça agresif olabilir.
Papiler Tiroid Kanseri
Papiler tiroid kanseri, tüm tiroid kanserlerinin en yaygın türüdür ve vakaların yaklaşık %80'ini oluşturur. Tiroid bezinin hormon üreten foliküler hücrelerinden gelişir. Genellikle yavaş büyür ve sıklıkla boyundaki lenf düğümlerine yayılır, ancak nadiren vücudun diğer bölgelerine metastaz yapar. Erken teşhis edildiğinde prognozu genellikle mükemmeldir ve yüksek bir sağkalım oranına sahiptir.
Foliküler Tiroid Kanseri
Foliküler tiroid kanseri, tüm vakaların yaklaşık %10-15'ini oluşturan ikinci en yaygın tiptir. Papiler kanser gibi, bu da foliküler hücrelerden kaynaklanır. Papiler tipe göre biraz daha agresif olabilir ve lenf düğümlerinden ziyade genellikle kan yoluyla uzak organlara (özellikle akciğerlere ve kemiklere) yayılma eğilimindedir. Hürthle hücreli karsinom, foliküler tiroid kanserinin daha agresif bir alt tipidir ve radyoaktif iyot tedavisine genellikle daha az yanıt verir. Yine de çoğu foliküler kanserin tedavisi mümkündür.
Meduller Tiroid Kanseri
Meduller tiroid kanseri, daha nadir görülen bir türdür ve tüm tiroid kanserlerinin yaklaşık %2'sini oluşturur. Bu tür, tiroid bezindeki parafoliküler C hücrelerinden kaynaklanır. Bu hücreler, vücuttaki kalsiyum seviyesini düzenlemeye yardımcı olan kalsitonin hormonu üretir. Meduller tiroid kanseri, ailesel geçişli olabilir ve %20-25 oranında genetik mutasyonlara (özellikle RET gen mutasyonu) bağlı olarak ortaya çıkar. Bu durum, Multipl Endokrin Neoplazi (MEN) tip 2 sendromu ile ilişkilidir. Genellikle lenf düğümlerine ve uzak organlara yayılma potansiyeline sahiptir. Tedavisi diğer tiplerden farklılık gösterebilir ve cerrahi sonrası hedefe yönelik tedaviler gerekebilir.
Anaplastik Tiroid Kanseri
Anaplastik tiroid kanseri, tüm tiroid kanserlerinin en nadir ve en agresif formudur, vakaların %1'inden azını oluşturur. Bu tip, hızla büyüyen, istilacı bir kanserdir ve genellikle yaşlı hastalarda görülür. Hücreleri normal tiroid hücrelerine hiç benzemez ve bu nedenle diferansiye olmamış olarak kabul edilir. Oldukça zor tedavi edilir ve genellikle boyundaki dokulara ve uzak organlara hızla yayılır. Prognozu genellikle kötüdür ve tedavi seçenekleri sınırlıdır.
Diferansiye Tiroid Kanseri
Diferansiye tiroid kanseri terimi, papiler ve foliküler tiroid kanserlerini kapsar. Bu kanser hücreleri, normal tiroid hücrelerine benzer bir yapıya ve fonksiyona sahiptirler, yani "diferansiye" olmuşlardır. Bu benzerlik, onların radyoaktif iyot tedavisini alabilmelerini sağlar, çünkü normal tiroid hücreleri gibi iyot emme yeteneğine sahiptirler. Diferansiye tiroid kanserleri genellikle yavaş ilerler ve diğer tiroid kanserlerine göre çok daha iyi bir prognoza sahiptirler. Erken teşhis ve uygun tedavi ile sağkalım oranları oldukça yüksektir.
Malign Tiroid Tümörleri
Malign tiroid tümörleri, tiroid bezinde gelişen ve kanserli olan büyümeleri ifade eden genel bir terimdir. "Malign" kelimesi, tümörün vücudun diğer bölgelerine yayılma (metastaz yapma) potansiyeline sahip olduğunu ve yaşamı tehdit edebileceğini gösterir. Papiler, foliküler, meduller ve anaplastik tüm tiroid kanseri türleri malignite gösterir. Bu tümörler, çevre dokuları istila edebilir ve lenf düğümleri veya kan dolaşımı yoluyla uzak organlara yayılabilir. Tanı konulduğunda, doktorlar malign tümörün türünü ve evresini belirlemek için kapsamlı testler yaparlar.
Tiroid Kanseri Tedavisi Nedir
Tiroid kanseri tedavisi, kanserin türüne, evresine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre kişiye özel olarak planlanır. En sık kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
- Cerrahi (Tiroidektomi): Çoğu tiroid kanserinin ilk ve ana tedavisidir. Kanserli dokunun çıkarılmasını içerir. Bu, tiroid bezinin bir kısmının (lobektomi) veya tamamının (total tiroidektomi) çıkarılması şeklinde olabilir.
- Radyoaktif İyot (RAI) Tedavisi: Özellikle diferansiye tiroid kanserleri (papiler ve foliküler) için cerrahi sonrası kalan tiroid dokusunu veya metastaz yapmış kanser hücrelerini yok etmek amacıyla kullanılır. RAI, normal tiroid hücreleri ve bazı tiroid kanseri hücreleri tarafından emilir.
- Tiroid Hormon Baskılama Tedavisi: Cerrahi ve/veya RAI tedavisinden sonra hastalar genellikle ömür boyu levotiroksin (sentetik tiroid hormonu) alırlar. Bu ilaç, vücudun ihtiyaç duyduğu tiroid hormonunu sağlarken aynı zamanda tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyelerini düşürerek kanser hücrelerinin büyümesini engeller.
- Dışarıdan Radyasyon Tedavisi: Nadiren, anaplastik tiroid kanseri gibi ileri evre veya agresif türlerde ya da cerrahiye uygun olmayan durumlarda kullanılabilir.
- Hedefe Yönelik Tedaviler (Targeted Therapies): İleri evre, tedaviye dirençli diferansiye, meduller veya anaplastik tiroid kanserleri için geliştirilmiştir. Bu ilaçlar, kanser hücrelerinin büyümesi ve yayılması için gerekli olan spesifik molekülleri hedef alır.
- Kemoterapi: Anaplastik tiroid kanseri gibi çok agresif vakalarda nadiren kullanılır.
Tiroid Kanseri İlacı Nedir
Tiroid kanseri tedavisinde kullanılan başlıca ilaçlar ve ilaç sınıfları şunlardır:
- Levotiroksin: Sentetik bir tiroid hormonudur. Tiroidektomi sonrası tiroid hormonu eksikliğini gidermek ve TSH seviyelerini baskılayarak kanser nüks riskini azaltmak için ömür boyu kullanılır.
- Radyoaktif İyot (I-131): Bir ilaç olarak değerlendirilmese de, diferansiye tiroid kanseri tedavisinde kullanılan temel bir terapötik maddedir. Oral yolla alınan bir kapsül veya sıvı formundadır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler (Tirozin Kinaz İnhibitörleri):
- Lenvatinib (Lenvima) ve Sorafenib (Nexavar): Radyoaktif iyota dirençli ileri evre diferansiye tiroid kanseri için onaylanmıştır.
- Vandetanib (Caprelsa) ve Cabozantinib (Cometriq): İleri evre meduller tiroid kanseri için kullanılır.
- Diğerleri: Bazı anaplastik ve diğer dirençli tipler için farklı hedefe yönelik ilaçlar mevcuttur.
- Kemoterapi İlaçları: Sınırlı durumlarda, özellikle anaplastik tiroid kanserinde kullanılır, ancak hedefe yönelik tedavilere göre etkinliği genellikle daha düşüktür.
Tiroid Kanseri Ölüm Oranı Nedir
Tiroid kanserinin ölüm oranı, diğer kanser türlerine göre genellikle oldukça düşüktür ve prognozu oldukça iyidir, özellikle erken teşhis edildiğinde. Genel olarak tiroid kanseri hastaları için 5 yıllık sağkalım oranı %98'in üzerindedir.
- Papiler ve Foliküler Tiroid Kanseri (Diferansiye Tiroid Kanseri): Bu türlerde 5 yıllık sağkalım oranı %98-99 civarındadır. Bu, tiroid kanserinin en tedavi edilebilir formları olmalarından kaynaklanır.
- Meduller Tiroid Kanseri: 5 yıllık sağkalım oranı %75-90 arasında değişebilir, ancak bu oran kanserin yayılımına ve genetik faktörlere bağlıdır.
- Anaplastik Tiroid Kanseri: Ne yazık ki, anaplastik tiroid kanserinin ölüm oranı çok daha yüksektir. Agresif doğası nedeniyle 5 yıllık sağkalım oranı %10'un altındadır.
Sağkalım oranları; kanserin tipi, evresi, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve tedaviye verilen yanıt gibi birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi, tiroid kanserinde başarılı sonuçlar elde etmenin anahtarıdır.
