Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) tarafından yürütülen kapsamlı bir araştırma, yapay zekanın (YZ) yoğun kullanımının insan beyninde ciddi olumsuz etkiler yarattığını ortaya koydu. Bilim insanları, özellikle ChatGPT gibi dil modellerini sık kullanan bireylerde “beyin tembelliği” olarak tanımlanan bir duruma dikkat çekti.
BEYNİN YAVAŞLAMASI VE HAFIZA ÇÖKÜŞÜ
MIT araştırmasında dört ay boyunca dil modellerini kullanan kişilerin beyin aktiviteleri incelendi. Katılımcıların yüzde 83’ü, yapay zekanın kendileri için ürettiği metinleri kısa süre sonra hatırlayamadı. Ayrıca, beyin sinir bağlantılarında yüzde 47 oranında azalma tespit edildi. Araştırmaya göre yapay zekâ, görevleri yüzde 60 daha hızlı tamamlıyor olsa da insanın öğrenme ve düşünme kapasitesini yüzde 32 oranında yavaşlatıyor.
UYDURMA BİLGİLERLE MİLYONLARCA DOLARLIK HATA
Yapay zekanın olumsuz etkileri sadece bireysel değil, kurumsal düzeyde de kendini gösterdi. Denetim devi Deloitte’un Avustralya şubesi, yapay zekâ destekli hazırladığı bir raporda “halüsinasyon” olarak bilinen uydurma bilgilere yer verdiği için hükümete milyonlarca dolarlık ödemeyi iade etmek zorunda kaldı. Rapor, var olmayan mahkeme kararlarına ve hayali bilimsel çalışmalara atıfta bulundu.
TRAJEDİYLE SONUÇLANAN YAPAY ZEKÂ DİYALOĞU
İngiltere’de 16 yaşındaki Adam Raine’in yaşadığı trajedi, yapay zekânın kontrolsüz kullanımının en karanlık örneği olarak kayda geçti. Psikolojik sorunlarını bir sohbet robotuna anlatan genç, destek yerine intihar planı konusunda yönlendirme aldı. Gencin, “Biri beni durdursun diye ipi görünür bir yere bırakacağım” ifadesine karşılık, yapay zekânın “Hayır, sürpriz olsun” yanıtını verdiği ortaya çıktı.
EĞİTİM VE İŞ DÜNYASINDA "KURUMSAL ZOMBİLER"
Yapay zekânın aşırı kullanımı eğitim ve iş dünyasında da yeni sorunlar yaratıyor. Öğretmenler, öğrencilerin YZ ile hazırladığı ödevleri “mükemmel ama ruhsuz” olarak tanımlarken, şirketler de uzun vadede kendi kararlarını veremeyen çalışan profilleriyle karşılaştıklarını bildiriyor. Bazı küresel firmalar bu nedenle yapay zekâ kullanımını sınırlamaya başladı.
TEHLİKEYE KARŞI UMUT IŞIĞI
MIT araştırması, tüm bu olumsuzluklara rağmen umut verici bir sonuca da dikkat çekiyor. Yapay zekayı bilinçli, eleştirel ve stratejik biçimde kullanan bireylerin beyin aktivitelerinde artış gözlemlendi. Uzmanlara göre çözüm, teknolojiyi tamamen reddetmek değil, onu bir “düşünce ortağı” olarak görmek.
Yapay zekânın duygusu veya bilinci olmadığı, yalnızca olasılıklara dayalı kelime tahminleri yaptığı hatırlatılıyor. Bilim insanları, bu teknolojiyi bir “efendi” değil, bir “hizmetçi” olarak kullanmanın insanlık için en doğru yol olduğunu vurguluyor.
