İsrail ile İran arasındaki çatışmaların gölgesinde, ABD’nin İran’a yönelik gizli bir diplomasi yürüttüğü ortaya çıktı. Ateşkesin üçüncü gününde, Trump yönetimi İran’ı müzakere masasına çekmek için 30 milyar dolarlık bir sivil nükleer enerji paketi önerdi. Bu teklif, bölgedeki gerilimi azaltmayı ve İran’ın nükleer programını barışçıl bir çerçeveye yönlendirmeyi amaçlıyor.
Beyaz Saray’da Gizli Görüşmeler
ABD’nin planına göre, İran uranyum zenginleştirme faaliyetlerinden tamamen vazgeçerse, sivil amaçlı bir nükleer enerji programı kurabilecek. Bu programın finansmanı, ABD tarafından değil, Körfez ülkeleri tarafından sağlanacak. Geçtiğimiz cuma günü Beyaz Saray’da, ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Körfez ülkeleri temsilcileriyle bu konuda gizli bir toplantı yaptığı bildirildi. Toplantıda, İran’a sunulacak teklifin detayları ele alındı.
Fordo Tesisi Yerine Barışçıl Reaktör Önerisi
Teklifin en dikkat çeken unsurlarından biri, ABD’nin yakın zamanda sığınak delici bombalarla vurduğu Fordo nükleer tesisinin yerine uranyum zenginleştirmeyen bir reaktör kurulması önerisi. ABD, bu reaktörün Birleşik Arap Emirlikleri’nin nükleer enerji modeline benzer şekilde işleyebileceğini ve İran’a zenginleştirilmiş uranyum ithalatı teklif edilebileceğini belirtti. Ancak İran’ın bu öneriye nasıl yaklaşacağı belirsiz, zira Tahran daha önce uranyum zenginleştirmeden vazgeçmeyeceğini defalarca ifade etmişti. Ayrıca, İran parlamentosu bu hafta BM nükleer denetçileriyle iş birliğini sonlandıran bir yasayı onayladı.
ABD’den İyimser Mesajlar
ABD yönetimi, İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırılar sonrası bile bir anlaşma umudunu koruyor. Özel Temsilci Steve Witkoff, “İran’la kapsamlı bir barış anlaşması hedefliyoruz. Bölgesel aracılar üzerinden temaslarımız sürüyor ve işaretler olumlu” açıklamasında bulundu. Ancak Donald Trump, NATO Zirvesi’nde daha temkinli bir tavır sergileyerek, “Belki bir anlaşma olur, belki sadece nükleer silah istemediklerine dair bir taahhüt alırız” dedi.
Rubio’nun Doğrudan Görüşme Vurgusu
Trump’ın danışmanları arasında strateji farklılıkları göze çarpıyor. Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “Aracı ülkeler yerine yüz yüze diplomasi istiyoruz” diyerek doğrudan görüşmelere vurgu yaptı. Buna karşın, İran’ın son saldırıları “varoluşsal tehdit” olarak değerlendirmesi, Tahran’ın nükleer silah geliştirme yönünde daha kararlı adımlar atabileceği endişesini artırıyor. İranlı uzmanlar, bu saldırıların rejimi nükleer programa hız vermeye itebileceğini savunuyor.
