AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu), HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü) enfeksiyonunun en ileri aşamasıdır. HIV virüsü bağışıklık hücrelerini yok ederek vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakır. Hastalığın ilk dönemlerinde grip benzeri belirtiler görülse de tedavi edilmezse AIDS evresine ilerleyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açar.
AIDS (HIV) HASTALIĞI NEDİR?
AIDS, HIV virüsünün yol açtığı ve bağışıklık sistemini hedef alan bir hastalıktır. Vücudun savunma hücrelerini yok eden virüs, bağışıklık mekanizmasının zayıflamasıyla birlikte ağır enfeksiyonlara ve kansere zemin hazırlar.
Hastalığın erken dönemde tespit edilmesi ve bulaşma yollarının bilinmesi, hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından büyük önem taşır.
AIDS (HIV) BELİRTİLERİ NELERDİR?
HIV, vücuda girdikten sonra uzun süre belirti göstermeyebilir. Erken dönemde yorgunluk, halsizlik, ishal, ağızda beyaz plaklar ve sık hastalanma gibi ön belirtiler ortaya çıkabilir.
İlerleyen evrelerde ise:
-
İstem dışı hızlı kilo kaybı,
-
Uzun süreli ishal,
-
Gece terlemesi ve tekrarlayan ateş,
-
Ağız içinde yaralar,
-
Ciltte kırmızı, pembe veya mor lekeler,
-
Solunum yolu rahatsızlıkları,
-
Unutkanlık gibi nörolojik şikâyetler görülür.
AIDS (HIV) NASIL BULAŞIR?
HIV virüsü, enfekte kişinin kan, sperm, vajina salgısı veya anne sütü yoluyla bulaşır.
-
Cinsel ilişki: Bulaşmaların %80-85’i korunmasız cinsel ilişkiyle gerçekleşir.
-
Kan yoluyla: Enfekte kanla temas, yaralanmalar veya sterilize edilmemiş aletler bulaşmaya neden olabilir. Sağlık çalışanları bu açıdan risk altındadır.
-
Anneden bebeğe: Gebelik, doğum ya da emzirme sırasında virüs bebeğe geçebilir.
AIDS (HIV) TANISI NASIL KONUR?
Tanı, HIV testi ile konulur. Testler antikor veya antijen varlığını gösterir.
-
ELISA testi: İlk tarama testidir.
-
Western Blot testi: Doğrulama testidir.
-
Kombinasyon testleri: Antijen ve antikorları birlikte inceler ve erken dönemde tanı koymaya yardımcı olur.
Virüsün kanda tespit edilebilmesi genellikle 3-8 hafta içinde mümkün olur.
AIDS (HIV) HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
HIV tedavisinde amaç bağışıklık hücrelerinin (CD4) azalmasını engellemektir. Bunun için antiretroviral tedavi (ART) adı verilen çoklu ilaç kombinasyonları uygulanır.
Tedaviye düzenli uyum sağlanırsa virüs kontrol altına alınabilir, hastalık AIDS evresine ilerlemeden yönetilebilir.
AIDS (HIV) BELİRTİLERİ VÜCUDUN NERESİNDEN BAŞLAR?
İlk belirtiler genellikle bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla ortaya çıkar. Grip benzeri ateş, boğaz ağrısı ve lenf düğümlerinde şişlik ilk işaretlerdir.
Hastalığın ilerlemesiyle ağız yaraları, cilt döküntüleri, sürekli yorgunluk, sindirim ve solunum sistemi sorunları gözlenir. Bu nedenle belirtiler vücudun farklı bölgelerinde sistemik olarak ortaya çıkar.
AIDS (HIV) TESTİ NASIL YAPILIR?
HIV testi kan veya tükürük örneği üzerinden yapılır.
-
Antikor testi: En sık kullanılan yöntemdir.
-
Kombinasyon testi: Antikorlarla birlikte HIV’in p24 antijenini de tespit eder.
-
Nükleik Asit Testi (NAT): Virüsün genetik materyalini belirler.
Testler, hastanelerde, özel kliniklerde veya evde kullanılabilen hızlı test kitleriyle yapılabilir. Düzenli test yaptırmak, erken tanı için kritik önemdedir.
KADINLARDA AIDS (HIV) BELİRTİLERİ
Kadınlarda belirtiler:
-
Tekrarlayan vajinal mantar enfeksiyonları,
-
Adet düzensizlikleri,
-
Pelvik bölgede ağrı,
-
Lenf düğümlerinde şişlik,
-
Ağız ve cilt yaraları,
-
Kronik yorgunluk ve sık hastalanma.
Belirtiler genellikle belirsiz seyreder, bu nedenle düzenli kontroller önemlidir.
ERKEKLERDE AIDS (HIV) BELİRTİLERİ
Erkeklerde sık görülen belirtiler:
-
Grip benzeri ateş, boğaz ağrısı ve kas ağrıları,
-
Lenf düğümlerinde şişlik,
-
Ciltte döküntüler,
-
Ağız içinde pamukçuk veya aft,
-
Hızlı kilo kaybı,
-
Gece terlemeleri,
-
Sürekli iştahsızlık.