Dünya genelinde her üç saniyede bir kişiye alzheimer teşhisi konuyor. 55 milyondan fazla insan bu hastalıkla yaşıyor ve sayının 2050’ye kadar 150 milyona çıkması bekleniyor. Türkiye’de yaklaşık 700 bin hasta bulunuyor. Uzmanlar, hastalığın yalnızca genetik değil, yaşam alışkanlıklarımızla da yakından ilişkili olduğuna dikkat çekiyor.
DÜNYA ALZHEIMER GÜNÜ’NDE KRİTİK UYARILAR
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü kapsamında yaptığı açıklamada, hastalığın görünmez tetikçilerine karşı farkındalığın artırılması gerektiğini vurguladı. Uzman isim, dijital alışkanlıklar, hazır gıda tüketimi, uyku düzeni, depresyon ve yalnızlık gibi faktörlerin alzheimer riskini yükselttiğine dikkat çekti.
TELEFON VE BİLGİSAYAR KULLANIMINA DİKKAT
Telefon ve bilgisayar başında uzun süre geçirilen zaman, dikkati sürekli bölerek hafıza merkezini zorluyor. Prof. Uludüz, ekran ışığının melatonin hormonunu baskılayarak uyku kalitesini bozduğunu ve bunun da uzun vadede alzheimer riskini artırdığını belirtiyor.
HAZIR GIDALAR BEYNİ YAŞLANDIRIYOR
Raf ömrü uzatılmış ve işlenmiş gıdalar, yüksek şeker ve trans yağ içerikleri nedeniyle beyin hücrelerinde enerji üretimini bozuyor. Bu durum uzun vadede nöron kaybına ve bilişsel gerilemeye yol açıyor. Uzmanlar, ev yapımı ve taze gıdalarla beslenmenin beyin sağlığını koruduğunu vurguluyor.
DEPRESYON VE STRESİN ETKİSİ
Depresyon, yalnızca ruh halini değil, beynin hafıza merkezi hipokampusu da küçültüyor. Yükselen kortizol seviyesi, nöron kaybını hızlandırıyor. Depresyonun tedavi edilmesi, alzheimer riskini önemli ölçüde azaltabiliyor.
BEL ÇEVRESİNDEKİ YAĞLAR RİSK YARATIYOR
Kilo fazlalığı kadar karın çevresindeki viseral yağ dokusu da risk faktörü. Bu yağlar, beyne ulaşan iltihap molekülleri salgılıyor ve nöronlarda kronik inflamasyona neden oluyor. Araştırmalar, 40-50 yaş aralığında geniş bel çevresine sahip bireylerde demans riskinin %30-40 arttığını gösteriyor.
MİDE İLAÇLARINA DİKKAT
Uzun süreli mide koruyucu ilaç kullanımı, belleğin en kritik vitamini olan B12 vitamininin emilimini azaltıyor. B12 eksikliği sinir hücrelerinin koruyucu kılıfını zayıflatıyor ve sinir iletimini bozuyor. Bu durum demans riskini artırıyor.
UYKU BEYNİN TEMİZLİK SİSTEMİ
Derin uyku sırasında beyin, toksik proteinleri temizleyerek kendini yeniliyor. Uykusuzluk, bu süreci engelleyerek beta-amiloid plaklarının birikmesini hızlandırıyor. Kronik uykusuzluk yaşayanlarda alzheimer riskinin %50’ye kadar artabileceği belirtiliyor.
SOSYAL İZOLASYON BEYNİ ZAYIFLATIYOR
Yalnızlık, sinir hücreleri arasındaki bağlantı ağlarını zayıflatıyor. Sosyal etkileşimler, beynin birçok bölgesini aynı anda çalıştırarak zihinsel egzersiz sağlıyor. Uzmanlar, aktif sosyal yaşamın beyin sağlığını korumada önemli bir rol oynadığını vurguluyor.
ALZHEIMER’A KARŞI 10 ALTIN KURAL
-
İşitme sorunlarınızı ihmal etmeyin, düzenli kulak muayenesi yaptırın.
-
Trafikten uzak, temiz havada yürüyüş yapın; egzersizi ihmal etmeyin.
-
Ekran süresini sınırlayın, özellikle uyumadan önce mavi ışıktan kaçının.
-
Rafine karbonhidratları azaltın, lifli ve fermente gıdalara yönelin.
-
Bel çevresini kontrol altında tutun, ideal kiloyu koruyun.
-
Sosyal ilişkilerinizi güçlendirin, topluluklara katılın.
-
Mide ilaçlarını doktor tavsiyesi olmadan uzun süreli kullanmayın.
-
B12 seviyenizi düzenli aralıklarla ölçtürün.
-
Düzenli uyku alışkanlığı edinin, uyumadan önce elektronik cihazları kapatın.
-
Depresyon belirtilerini görmezden gelmeyin, gerekirse profesyonel destek alın.
