Karın boşluğunun sağ alt kısmında, kalın bağırsaktan çıkan küçük bir organ olan apendiksin tıkanması ve iltihaplanması sonucu apandisit gelişir. Bu durum tedavi edilmezse apendiks patlayabilir ve enfeksiyon karın boşluğuna yayılır. Apandisit en çok 10-30 yaş aralığında görülür ve erkeklerde daha yaygındır.
APANDİSİT NEDİR?
Apandisit, 5-10 cm uzunluğunda parmak şeklindeki apendiksin tıkanması ve enfeksiyon kapması sonucu gelişen akut bir iltihaplanmadır. Bu tıkanıklık dışkı, yabancı cisim, tümör veya lenf dokusu büyümesi nedeniyle oluşabilir. İltihap ilerledikçe apendiks şişer, ağrı artar ve tedavi edilmezse patlayarak hayati tehlikeye yol açabilir.
Apendiksin bağışıklık sistemi üzerinde rol oynadığı düşünülse de hayati bir organ değildir. Bu nedenle tedavi sürecinde apendiksin çıkarılması önerilir.
APANDİSİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Apandisitin en yaygın belirtisi karın ağrısıdır. Ağrı göbek çevresinde başlar, kısa sürede sağ alt kadrana yerleşir ve şiddetlenir. Diğer belirtiler şunlardır:
-
Mide bulantısı ve kusma
-
İştah kaybı
-
Gaz çıkaramama
-
Karında şişkinlik
-
Kabızlık veya ishal
-
Ateş
-
Halsizlik, yorgunluk
-
Öksürme veya yürüme ile ağrının artması
-
Sık idrara çıkma ihtiyacı
-
Kalp atış hızında artış, nefes darlığı
-
Bu belirtiler acil değerlendirme gerektirir. Tedavi edilmezse apandisit patlayabilir ve peritonit, apse veya sepsis gibi hayati risk taşıyan komplikasyonlara yol açabilir.
ÇOCUKLARDA APANDİSİT BELİRTİLERİ
Çocuklarda karın ağrısı göbek çevresinde başlar ve sağ alt karına yayılır. Mide bulantısı, kusma, ishal, iştah kaybı ve ateş sık görülen semptomlardır. Küçük çocuklar ağrılarını tarif edemeyebilir, bu nedenle ebeveynlerin dikkatli olması gerekir.
GEBELERDE APANDİSİT BELİRTİLERİ
Gebelikte büyüyen rahim apendiksin konumunu değiştirir. Bu nedenle ağrı sağ alt kadran yerine sağ üst karında hissedilebilir. Hamilelik semptomlarına benzediği için tanı zorlaşabilir.
APANDİSİT TÜRLERİ NELERDİR?
-
Akut apandisit: Ani başlar, hızla ilerler ve acil cerrahi gerektirir.
-
Komplike apandisit: Gecikmiş tedavilerde apendiks yırtılır, enfeksiyon karın boşluğuna yayılır.
-
Kronik apandisit: Nadir görülen, hafif ve tekrarlayan ağrı ataklarıyla seyreder.
-
Tekrarlayan apandisit: Daha önce apandisit atağı geçiren ancak ameliyat edilmeyen kişilerde görülür.
-
Flegmonöz apandisit: Apendiks duvarı kalınlaşır, apseleşme riski vardır.
APANDİSİT NEDEN OLUR?
En yaygın neden apendiksin ağzının tıkanmasıdır. Bu tıkanıklığın başlıca sebepleri:
-
Dışkı tıkanması
-
Tümör veya kitleler
-
Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar
-
Parazitler
-
Lenf dokusu büyümesi
-
Bağırsak hareketlerinin engellenmesi
Çocuklarda daha dar olan apendiks lümeni nedeniyle dışkı tıkanması daha kolay gelişir ve erken teşhis önemlidir.
APANDİSİT AĞRISI NASIL OLUR?
Apandisit ağrısı genellikle göbek çevresinde başlar, sağ alt karına kayar ve zamanla keskinleşir. Hasta genellikle karnını korur ve bacaklarını çekerek rahatlamaya çalışır. Ağrı ile birlikte iştahsızlık, bulantı ve kusma da görülür.
APANDİSİT PATLAMASI BELİRTİLERİ
-
Şiddetli sağ alt karın ağrısı
-
Karında şişlik ve hassasiyet
-
Yüksek ateş
-
Kusma, aşırı halsizlik
-
Dik durma ve hareketlerde bıçak saplanır gibi ağrı
Patlamış apandisit peritonit ve sepsis gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açar.
APANDİSİT TEŞHİSİ NASIL KONULUR?
Teşhis için şu yöntemler kullanılır:
-
Hasta öyküsü ve fiziki muayene
-
Kan tahlilleri ile enfeksiyonun tespiti
-
Ultrason görüntülemesi
-
Gerekirse bilgisayarlı tomografi (hamilelerde tercih edilmez)
Çocuklarda ve gebelerde tanı koymak daha zor olabilir, bu nedenle klinik deneyim önemlidir.
APANDİSİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Apandisit tedavisinde temel yöntem cerrahidir. Apendektomi (apandiksin çıkarılması) iki şekilde yapılır:
-
Laparoskopik (kapalı) apendektomi: Küçük kesilerle yapılır, hızlı iyileşme sağlar.
-
Açık apendektomi: Acil vakalarda veya komplikasyon varlığında tercih edilir.
Nadiren, apandisit patlamamışsa antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Ancak cerrahi dışı tedavi yöntemleri genellikle geçici çözümdür.
APANDİSİT TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Tedavi edilmeyen apandisit patlayarak enfeksiyonu karın boşluğuna yayar. Bu durum peritonit, apse ve sepsis riskini artırır. Hayati tehlike oluşturur ve ölümcül olabilir. Bu nedenle apandisit şüphesi olan kişilerin vakit kaybetmeden hastaneye başvurması gerekir.