Son günlerde yeniden gündeme gelen ve TBMM önünde bir Beyaz Toros’un yakılmasıyla tekrar kamuoyunun dikkatini çeken Beyaz Toros olayı, Türkiye'nin yakın tarihindeki en karanlık ve tartışmalı dönemlerden birini sembolize ediyor. Özellikle "Beyaz Toros nedir?", "Ne anlama geliyor?", "Bu arabadan neden korkuluyordu?" gibi sorular Google’da en çok aratılanlar arasında yer aldı.
Haberin Burada'nın haberine göre, Beyaz Toros’un sembolik olarak yakılması, terörsüz bir Türkiye temennisinin altını çizerken, bir yandan da geçmişin acı hatıralarını yeniden gündeme taşıdı. Peki, Beyaz Toros tam olarak neyi ifade ediyor?
Beyaz Toros olayı nedir, tarihi nedir, ne zaman yaşandı, neyle ilişkilendirilir?
Beyaz Toros olayı, Türkiye’de özellikle 1990’lı yılların başında, kamuoyunda büyük korku yaratan zorla kaçırılma, gözaltında kaybolma ve faili meçhul cinayetlerle ilişkilendirilen olayların simgesi haline gelmiştir.
Bu dönemde sivil görünümlü kişiler, ellerinde polis ya da devlet görevlisi kimliği göstererek, özellikle Güneydoğu illerinde yaşayan bazı vatandaşları “Bizimle Emniyet’e kadar gelmeniz gerekiyor” diyerek Beyaz Toros marka araçlara bindirip götürmüş, bu kişilerin birçoğundan bir daha haber alınamamıştır.
Toros marka otomobillerin, özellikle de beyaz renklilerinin bu olaylarla özdeşleşmesi, Türkiye tarihinde karanlık bir sayfa olarak hafızalara kazındı.
Beyaz Toros ne anlama geliyor, neden korkuluyordu, sembolik olarak neyi temsil ediyor?
Beyaz Toros, sadece bir araba modeli olmaktan çok uzak; Türkiye’de devlet, derin yapı, istihbarat ve faili meçhullerle ilişkilendirilen bir semboldür.
Bu aracın görülmesi, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşayan halk arasında büyük bir korkuya neden olurdu. Çünkü Beyaz Toros’un geldiği yerde:
Gözaltına alınan,
Kaçırılan,
İşkence gören ya da
Bir daha geri dönmeyen insanlar olurdu.
Bu nedenle, Beyaz Toros terimi, zamanla toplumun hafızasında “derin devletin” bir aracı, bir sembolü olarak yer etti.
Bugün bile bu kavram kullanıldığında, insanlar akıllarında faili meçhul cinayetleri, kayıpları ve yargısız infazları canlandırmaktadır.
Beyaz Toros hangi dönemde ortaya çıktı, hangi bölgelerde etkiliydi?
1991–1996 yılları arasında, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yoğun olarak yaşanan olaylarla Beyaz Toros ismi özdeşleşti.
Bu süreçte PKK ile devlet arasında çatışmaların en yoğun yaşandığı dönemdi. Devletin resmi kolluk kuvvetleri dışında, faili meçhul cinayetlerle anılan yapıların varlığı sık sık iddia edildi.
İddialara göre, bazı paramiliter unsurlar, sivil giyimli kişiler ve kimliği belirsiz gruplar, Beyaz Toros araçlar kullanarak insanlar üzerinde baskı kurdu. Bu olaylar, Türkiye’nin insan hakları ihlalleri dosyalarında da yer aldı.
Beyaz Toros’un politik ve sosyal etkisi neydi, halk üzerindeki psikolojik etkisi nasıldı?
Beyaz Toros, o dönemde sadece bir araç değil, devletle halk arasında yaşanan güvensizliğin bir sembolü haline geldi.
İnsanlar Beyaz Toros gördüğünde kaçmaya çalışıyor,
Sokakta böyle bir araç park ettiğinde tedirginlik artıyor,
Aileler çocuklarını dışarı göndermekten korkuyordu.
Bu araç, devletin toplum üzerindeki sert yüzünü ve hukuksuz uygulamalarla mücadele etme yöntemlerini temsil eder hale gelmişti.
O dönem yaşanan olaylar, yıllar sonra çekilen belgesellere, tiyatro oyunlarına ve siyasi söylemlere konu oldu.
Beyaz Toros neden yakıldı, TBMM önündeki Beyaz Toros olayı nedir?
2025 yılı Ağustos ayında, TBMM önünde bir grup tarafından “Terörsüz Türkiye Komisyonu” toplantısı öncesinde Beyaz Toros sembolik olarak ateşe verildi.
Bu eylem, geçmişte yaşananları unutturmamak ve benzeri olayların bir daha yaşanmaması için güçlü bir mesaj vermek amacıyla yapıldı.
Ankara Emniyet Müdürlüğü’nün açıklamasına göre, araç herhangi bir güvenlik tehdidi oluşturmamış, ancak sembolik anlam taşıyan bir eylem olarak değerlendirilmiştir.
Bu olay, geçmişle yüzleşme ve karanlık olayların bir daha yaşanmaması yönündeki talepleri gündeme taşıdı.
