Kabakulak özellikle çocukluk çağında sık görülen, kulak altı bezlerini etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs kaynaklı olan kabakulak, şişlik, ağrı, ateş ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Genellikle hafif seyretse de yetişkinlerde ve risk gruplarında ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Kabakulak nasıl geçer, belirtileri nelerdir ve tedavisi nasıldır? İşte kabakulak hakkında bilmeniz gereken tüm detaylar.
KABAKULAK NEDİR, NEDEN OLUR?
Kabakulak tıp dilinde parotit olarak adlandırılan özellikle kulak altı tükürük bezlerini etkileyen viral bir hastalıktır. Genellikle çocukluk çağında görülse de yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Kabakulak virüsü, enfekte kişilerden hapşırma, öksürük veya tükürük yoluyla kolayca bulaşır. Özellikle aşı olmayan çocuklar ve bağışıklığı zayıf yetişkinler risk altındadır.
Kabakulak genellikle hafif seyreden bir hastalık olsa da bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir.
KABAKULAK BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ
Kabakulak belirtileri genellikle enfeksiyondan 2–3 hafta sonra ortaya çıkar. En sık rastlanan belirtiler şunlardır:
- Kulak altlarında şişlik ve hassasiyet
- Yüzde simetrik şişlik (genellikle tek taraflı başlar, sonra diğer tarafa da geçebilir)
- Hafif ateş ve halsizlik
- Baş ağrısı ve kas ağrıları
- Ağız açarken veya çiğnerken ağrı
Tedavisi semptomları hafifletmeye yöneliktir çünkü kabakulak virüs kaynaklıdır ve antibiyotiklerle tedavi edilmez. Bol sıvı tüketmek, dinlenmek ve ağrı kesici kullanmak en yaygın yöntemlerdir. Şiddetli vakalarda doktor gözetiminde antiviral tedavi veya hastanede takip gerekebilir.
KABAKULAK OLUNCA NE OLUR?
Kabakulak hastalığı başladığında, kulak altı bezlerinde şişlik ve ağrı en belirgin bulgudur. Bazı hastalarda tükürük bezlerinin yanında, nadiren testisler, pankreas veya beyin de etkilenebilir. Bu nedenle hastalık sırasında ciddi karın ağrısı, yüksek ateş veya şiddetli baş ağrısı gözlemlenirse, vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Hastalığın seyri genellikle hafif olur ve çoğu kişi birkaç hafta içinde iyileşir. Ancak bazı komplikasyonlar yetişkinlerde daha ciddi olabilir.
KABAKULAK NASIL GEÇER, KAÇ GÜNDE GEÇER?
Kabakulak virüs kaynaklı olduğu için doğal olarak bağışıklık sistemi tarafından temizlenir. Hastalık genellikle 1–2 hafta süren hafif semptomlarla başlar, 7–10 gün içinde şişlik ve ağrı azalmaya başlar. Toplamda tam iyileşme süresi yaklaşık 2–3 haftadır.
Dinlenmek, bol sıvı almak ve tuzlu gargaralar yapmak semptomların hafiflemesine yardımcı olur. Şiddetli vakalarda doktorun önerdiği ağrı kesiciler veya ateş düşürücüler kullanılabilir.
KABAKULAK İÇİN NE İYİ GELİR?
Kabakulak belirtilerini hafifletmek için uygulanabilecek yöntemler şunlardır:
- Yumuşak ve hafif besinler tüketmek
- Bol su içmek
- Ağrı ve ateşi düşürmek için doktor önerisiyle ilaç kullanmak
- Sıcak veya soğuk kompres uygulamak
- Dinlenmek
Ancak hastalık sırasında aşırı efor ve soğuk ortamdan kaçınmak önemlidir.
KABAKULAK YETİŞKİNLERE BULAŞIR MI?
Evet, kabakulak çocuklukta daha sık görülse de yetişkinlere de bulaşabilir. Özellikle aşılanmamış yetişkinlerde hastalık daha şiddetli seyredebilir ve komplikasyon riski artar. Yetişkinlerde kabakulak genellikle ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları ile kendini gösterir.
KABAKULAK HANGİ YAŞTA TEHLİKELİ?
Kabakulak çoğunlukla çocuklukta hafif seyreder. Ancak:
20 yaş ve üzeri yetişkinlerde
Hamile kadınlarda
Bağışıklığı zayıf kişilerde hastalığın komplikasyon riski artar. Özellikle erkeklerde testis iltihabı (orşit) ve nadiren işitme kaybı görülebilir.
KABAKULAK OLUNCA NE YENMEZ?
Kabakulak hastalığında çiğneme sırasında ağrı artabileceği için sert ve ağır yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Önerilenler:
Katı ve sert yiyecekler yerine yumuşak besinler
Bol sıvı, çorba ve püreler
Şekerli ve asitli gıdalar sınırlı tüketilmeli
Beslenme, hem ağız ve tükürük bezlerini rahatlatır hem de bağışıklığın güçlenmesine yardımcı olur.
KABAKULAK GEÇİREN TEKRAR GEÇİRİR Mİ?
Kabakulak geçiren kişiler genellikle bir daha hastalığı geçirmez. Virüs bağışıklık sistemi tarafından tanındığı için çoğu insan ömür boyu bağışık olur. Ancak nadir vakalarda ikinci kez görülmesi mümkündür.
KABAKULAK OLUNCA BANYO YAPILIR MI?
Hastalık sırasında banyo yapmak mümkündür. Ancak suyun çok sıcak veya çok soğuk olmaması ve hastanın dinlenmesini bozmayacak şekilde banyo yapılması önemlidir. Banyo sırasında üşümemeye dikkat etmek gerekir.
KABAKULAK İŞİTME KAYBINA NEDEN OLABİLİR Mİ?
Nadiren kabakulak işitme kaybına yol açabilir. Kulak altı bezlerinin şişmesi ve enfeksiyonun yayılması işitme organlarını etkileyebilir. Bu nedenle hastalık sırasında kulak ağrısı veya işitme ile ilgili sorunlar ortaya çıkarsa uzman doktora başvurmak gerekir.
Kabakulak hafif seyreden viral bir hastalıktır ve çoğunlukla kendiliğinden iyileşir. Ancak yetişkinlerde ve risk gruplarında komplikasyon riski olduğu için dikkat edilmesi gerekir. Aşı ile korunmak, hijyen kurallarına uymak ve belirtiler başladığında dinlenmek, kabakulaktan korunmanın en etkili yollarıdır.