Kalp ve damar sağlığı, günümüzde en çok üzerinde durulan sağlık konularından biridir. Modern yaşam tarzının getirdiği stres, hareketsizlik, yanlış beslenme ve sigara gibi faktörler kardiyovasküler sistem üzerinde doğrudan etki bırakmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl milyonlarca insan kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Peki, kardiyovasküler nedir ve bu hastalıklar nasıl önlenebilir?
KARDİYOVASKÜLER NEDİR
Kardiyovasküler kelimesi, kalp (kardiyo) ve damar (vasküler) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Yani kardiyovasküler sistem, kalp ve damarların birlikte oluşturduğu dolaşım sistemini ifade eder. Bu sistem, kanın vücutta dolaşmasını, oksijen ve besinlerin hücrelere taşınmasını sağlar.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIK NEDİR?
Kardiyovasküler hastalık, kalp ve damarları etkileyen tüm rahatsızlıkları kapsayan geniş bir terimdir. En bilinen türleri arasında koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, hipertansiyon ve damar tıkanıklıkları bulunur. Bu hastalıklar genellikle sinsi ilerler ve erken dönemde belirti göstermeyebilir.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARIN NEDENİ NEDİR?
Kardiyovasküler hastalıkların nedenleri çok yönlüdür. Başlıca sebepler şunlardır:
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kolesterol
- Sigara ve alkol kullanımı
- Sağlıksız beslenme ve obezite
- Stres ve hareketsizlik
Ayrıca genetik faktörler de önemli bir rol oynar.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIK RİSKİ NEDİR?
Kardiyovasküler hastalık riski, kişilerin kalp ve damar hastalığına yakalanma olasılığını ifade eder. Bu risk yaş, cinsiyet, yaşam tarzı, aile öyküsü ve kronik hastalıklarla birlikte değerlendirilir.
KİMLER KALP VE DAMAR HASTALIKLARINDA RİSK ALTINDADIR?
- 40 yaş üstü bireyler
- Ailesinde kalp hastalığı öyküsü olanlar
- Diyabet, hipertansiyon ve obezite hastaları
- Sigara ve alkol kullananlar
- Hareketsiz yaşam sürenler
KARDİYOVASKÜLER HASTALIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kardiyovasküler hastalıklar başlangıçta belirti vermese de ilerleyen dönemlerde şu semptomlarla kendini gösterebilir:
- Göğüs ağrısı ve sıkışma
- Nefes darlığı
- Çarpıntı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bacaklarda şişlik
Bu belirtiler dikkate alınmalı ve en kısa sürede doktora başvurulmalıdır.
KARDİYOVASKÜLER TESTLER NELERDİR?
Kardiyovasküler hastalıkların teşhisi için kullanılan başlıca testler:
- EKG (Elektrokardiyografi)
- Efor testi
- Ekokardiyografi
- Anjiyografi
- Kan testleri (kolesterol, trigliserid, şeker düzeyleri)
KARDİYOVASKÜLER HASTALIK ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
- Koroner arter hastalığı
- Kalp krizi (miyokard enfarktüsü)
- Kalp yetmezliği
- Hipertansiyon
- Aritmiler (ritim bozuklukları)
- Periferik damar hastalıkları
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR NASIL ÖNLENİR?
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sağlıklı ve dengeli beslenmek
- Sigara ve alkolü bırakmak
- Stresi yönetmek
- Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak
Bu önlemler, kardiyovasküler hastalık riskini önemli ölçüde azaltır.
KARDİYOVASKÜLER HASTALAR NASIL BESLENMELİ?
Kalp ve damar sağlığını korumak için beslenmede şu noktalara dikkat edilmelidir:
- Omega-3 açısından zengin balık tüketmek
- Bol sebze ve meyve yemek
- Lifli gıdaları tercih etmek
- Tuz ve şeker tüketimini azaltmak
- Kızartma yerine haşlama veya buharda pişirme yöntemini seçmek
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR GENETİK KÖKENLİ MİDİR?
Genetik yatkınlık, kardiyovasküler hastalıkların en önemli risk faktörlerinden biridir. Ailesinde kalp krizi veya damar hastalığı öyküsü olan kişiler, yaşam tarzlarına daha fazla dikkat etmelidir. Ancak genetik faktörler tek başına belirleyici değildir; sağlıklı yaşam alışkanlıkları riski önemli ölçüde azaltabilir.
KARDİYOVASKÜLER ÖLÜM NE DEMEK?
Kardiyovasküler ölüm, kalp ve damar hastalıklarına bağlı olarak gelişen ölüm vakalarını ifade eder. Dünya genelinde en sık görülen ölüm nedenlerinden biridir. Özellikle kalp krizi ve felç, kardiyovasküler ölümlerin başında gelir.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIK RİSKİ NASIL HESAPLANIR?
Kardiyovasküler risk hesaplaması, kişinin yaş, cinsiyet, kan basıncı, kolesterol seviyeleri, sigara kullanımı ve diyabet varlığı gibi faktörler göz önünde bulundurularak yapılır. Bu değerlendirmeler, çeşitli risk skorlamalarıyla (örneğin Framingham Risk Skoru) hesaplanır.
