Kadın hakları savunucusu, feminist yazar ve İslami düşünceye eleştirel yaklaşımıyla tanınan Konca Kuriş’in hayatı ve trajik ölümü, Türkiye’nin yakın tarihinde unutulmaz olaylardan biridir. 1998 yılında Hizbullah tarafından kaçırılıp işkenceyle öldürülen Kuriş, yıllar sonra ortaya çıkan video görüntüleriyle yeniden gündemde. Bu içerikte, Konca Kuriş’in kim olduğu, nasıl kaçırıldığı, neden hedef alındığı ve gün yüzüne çıkan video kaydının detayları yer alıyor.
Konca Kuriş kimdir
1961 yılında Mersin’de dünyaya gelen Konca Kuriş, Türk edebiyatı ve kadın hakları alanlarında yazılarıyla bilinen bir yazardı. Müslüman kimliğini koruyarak feminizm mücadelesi yürüten nadir isimlerden biri olan Kuriş, “İslami feminizm” kavramını savunarak, dinin kadınlar üzerindeki baskı aracı olarak kullanılmasına karşı çıktı.
Eserlerinde ve konferanslarında din, kadın, toplumsal cinsiyet eşitliği, şeriat uygulamaları ve kadının İslam’daki yeri gibi tartışmalı konuları ele aldı. Bu cesur çıkışları, radikal İslamcı grupların tepkisini çekti.
Konca Kuriş neden hedef alındı
Konca Kuriş’in özellikle İslam’ın kadına bakışını eleştirmesi, Hizbullah başta olmak üzere radikal örgütlerin hedefi haline gelmesine neden oldu. Kuriş, yazılarında kadınların şiddete maruz kalmasını meşrulaştıran anlayışlara karşı net bir duruş sergiledi. Şeriatın erkek egemen yorumuna karşı çıkıyor ve kadınların dini metinleri yorumlama hakkını savunuyordu.
Bu özgürlükçü bakış açısı, kadınları “itaat eden” bireyler olarak gören aşırı muhafazakâr yapıları rahatsız etti. Konca Kuriş, “dine zarar veriyor” gerekçesiyle hedef gösterildi.
Konca Kuriş nasıl öldürüldü
Konca Kuriş, 1998 yılında İzmir’de Hizbullah tarafından kaçırıldı. Kaçırıldıktan sonra 38 gün boyunca işkence gördü. “Domuz bağı” yöntemiyle bağlandı, fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz kaldı. Cenazesi, yıllar sonra Konya’da örgüte ait bir evin bodrumunda bulundu.
Ölüm şekli, işkence boyutu ve gömülü bulunduğu yer, Türkiye kamuoyunda büyük infial yarattı. Bu olay, 90’lı yıllarda Hizbullah’ın Türkiye’deki faaliyetlerini ve karanlık yapılanmalarla olan ilişkilerini bir kez daha gündeme getirdi.
Yeni ortaya çıkan video neyi gösteriyor
2024 yılında, Konca Kuriş’in alıkonulduğu dönemde Hizbullah tarafından çekilmiş bir video kaydı sosyal medyaya sızdı. Görüntülerde, Konca Kuriş’in “Hizbullah beni kaçırdı, iyi ki kaçırdı” gibi ifadeler kullandığı görülüyor. Ancak insan hakları uzmanlarına göre bu ifadeler, ağır işkenceler ve baskılar altında alınmış itiraflar niteliğinde.
Videonun yayınlanması, toplumda tekrar büyük tepki yarattı. Konca Kuriş’in yaşadığı zulmün boyutunu gözler önüne seren bu görüntüler, kadın hakları, ifade özgürlüğü ve terörle mücadele konularında ciddi tartışmaları yeniden başlattı.
Kaçırılma süreci ve soruşturma detayları
Kuriş’in kaybolması sonrası ailesi yoğun çaba sarf etti. Ancak uzun süre herhangi bir bilgiye ulaşılamadı. 2000 yılında yapılan operasyonlarda Hizbullah’a ait gizli hücre evleri ortaya çıkarıldı. Bu evlerden birinin bodrumunda Konca Kuriş’in cansız bedeni bulundu.
Olayla ilgili olarak birçok Hizbullah mensubu yakalandı ve çeşitli cezalara çarptırıldı. Fakat birçok insan hakları savunucusu, olayın tüm yönleriyle açığa çıkarılamadığını, devletin bazı kurumlarının örgütle mücadelede yeterince şeffaf davranmadığını savundu.
Konca Kuriş’in mücadelesi
Konca Kuriş sadece bir yazar değil, aynı zamanda İslam dünyasında kadınların sesini yükseltmesine öncülük eden bir düşünce insanıydı. Cesareti, sorgulayan yaklaşımı ve entelektüel birikimiyle kadınlara ilham verdi. Kadının dini metinlerdeki yerinin yeniden yorumlanması gerektiğini savundu.
Kadınlar için “itaat” değil “özgür irade” çağrısı yapan Kuriş’in en çok konuşulan cümlelerinden biri şuydu:
“Ben iman ettim çünkü düşündüm. Ben düşündüğüm için sorguladım. Sorguladığım için rahatsız oldular.”
Konca Kuriş’in ardından toplumda oluşan etkiler
Onun ölümünün ardından kadın hakları savunucuları, düşünce ve ifade özgürlüğü aktivistleri, sanatçılar ve hukukçular bir araya gelerek Konca Kuriş’in fikirlerini yaşatmaya çalıştı. İsmi çeşitli kadın dayanışma merkezlerine, seminerlere ve kampanyalara verildi.
Ölümü, Türkiye’de İslamcılığın kadın üzerindeki baskıcı etkilerini tartışmaya açan önemli bir kırılma noktası oldu. Aynı zamanda devletin Hizbullah gibi örgütlere karşı tutumunu da eleştirme vesilesi haline geldi.
Devlet ve sivil toplumun tutumu
Devlet yetkilileri, 2000’li yıllarda Hizbullah’a karşı çeşitli operasyonlar yürütse de, 1990’lı yıllardaki ihmaller ve göz yummalar uzun süre tartışma konusu oldu. Sivil toplum kuruluşları ise Konca Kuriş’in anısını yaşatmak için çeşitli etkinlikler düzenledi.
Kadın dernekleri, onun fikirlerini yaymak ve yeni nesil kadınlara cesaret aşılamak amacıyla seminerler, paneller ve kitaplar organize etti. “Konca Kuriş anısına” düzenlenen etkinlikler, hâlâ birçok kadın hareketinin ortak paydasıdır.
Konca Kuriş’in mirası
Kuriş’in mirası, sadece cesurca yazdığı yazılarda değil; yaşamını ortaya koyarak savunduğu özgürlük mücadelesindedir. Onun hayatı, kadınların dini alanlarda da söz sahibi olabileceğini ve sorgulama hakkına sahip olduğunu kanıtlayan örneklerden biridir.
Bugün, onun adına yapılan en anlamlı şey, özgür düşüncenin, eşitliğin ve ifade hakkının yılmadan savunulmasıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Konca Kuriş kimdir?Konca Kuriş, kadın hakları savunucusu, yazar ve İslami feminizmi savunan bir düşünce insanıdır.
Konca Kuriş neden öldürüldü?İslam’a yönelik eleştirel yaklaşımı ve kadın hakları savunuculuğu nedeniyle Hizbullah tarafından hedef alınıp işkenceyle öldürüldü.
Konca Kuriş’i kim kaçırdı?1998 yılında Hizbullah örgütü tarafından İzmir’de kaçırıldı.
Ortaya çıkan video nedir?
2024 yılında ortaya çıkan video, kaçırıldığı dönemde Hizbullah tarafından zorla kaydedilen bir sorgulama videosudur.
Konca Kuriş neyi savunuyordu?Kadınların dini metinleri yorumlama hakkını, İslam’da eşitliği ve kadın özgürlüğünü savunuyordu.
