Tıp dünyasında insan vücudunun her bölümünü inceleyen farklı branşlar bulunur. Bu branşlardan biri de nörolojidir. Sinir sistemiyle ilgili hastalıkların tanı ve tedavisini üstlenen nöroloji özellikle çağımızda giderek artan migren, epilepsi, parkinson ve Alzheimer gibi rahatsızlıklar nedeniyle en çok başvurulan bölümlerden biridir. Peki nöroloji nedir, hangi hastalıklara bakar, nöroloji doktoru hangi testleri ister? Bu yazımızda nöroloji hakkında merak edilen tüm sorulara detaylı yanıt bulabilirsiniz.
NÖROLOJİ NEDİR?
Nöroloji beyin, omurilik, sinirler ve kaslarla ilgili hastalıkları inceleyen tıp dalıdır. Kelime kökeni “neuron” yani sinirden gelir. İnsan vücudundaki sinir sistemi, düşünme, konuşma, hareket etme, nefes alma gibi pek çok yaşamsal işlevi kontrol eder. Bu nedenle nöroloji, sağlıklı bir yaşam için büyük önem taşır. Nöroloji uzmanları sinir sistemi hastalıklarını ilaç, tedavi planı ve yaşam tarzı önerileriyle kontrol altına almayı amaçlar.
NÖROLOJİ DOKTORU HANGİ HASTALIKLARA BAKAR?
Nöroloji doktorları halk arasında en çok “beyin ve sinir hastalıkları doktoru” olarak bilinir. Bu uzmanlık alanı oldukça geniştir. Nöroloji doktorlarının sıkça ilgilendiği hastalıklar arasında şunlar bulunur:
- Migren ve diğer baş ağrısı türleri
- Epilepsi (sara hastalığı)
- Parkinson hastalığı
- Alzheimer ve diğer demans türleri
- Multipl Skleroz (MS)
- İnme (felç) ve beyin damar tıkanıklıkları
- Uyku bozuklukları
- Kas ve sinir hastalıkları
- Baş dönmesi ve denge bozuklukları
- Sinir sıkışmaları ve periferik sinir hastalıkları
Kısacası sinir sistemini ilgilendiren her türlü rahatsızlık, nörolojinin ilgi alanına girer.
EN SIK GÖRÜLEN NÖROLOJİK HASTALIKLAR
Toplumda en yaygın görülen nörolojik hastalıkların başında migren gelir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre migren, yaşam kalitesini en çok bozan hastalıkların başında gelmektedir. Bunun dışında epilepsi genç yaş grubunda sık rastlanırken ileri yaşlarda Alzheimer ve Parkinson ön plana çıkar.
Son yıllarda hareketsiz yaşam, sağlıksız beslenme ve stres nedeniyle inme ve beyin damar hastalıkları da artış göstermektedir. Erken teşhis ve düzenli takip bu hastalıkların ilerlemesini büyük ölçüde yavaşlatır.
NÖROLOJİ İLE BEYİN CERRAHİSİ ARASINDAKİ FARK
Nöroloji ve beyin cerrahisi sıklıkla karıştırılır. Oysa iki bölüm arasında önemli farklar vardır. Nöroloji hastalıkların tanı ve ilaçla tedavisiyle ilgilenirken; beyin cerrahisi (nöroşirürji) cerrahi müdahale gerektiren durumları tedavi eder. Örneğin:
Migren, epilepsi, parkinson → Nöroloji
Beyin tümörleri, omurilik ameliyatları, beyin kanaması → Beyin cerrahisi
Bu farkı bilmek doğru doktora başvurmak açısından önemlidir.
NÖROLOJİ MUAYENESİ NASIL YAPILIR?
Nöroloji muayenesi, hastanın şikayetlerini detaylıca anlatmasıyla başlar. Ardından doktor şu adımları uygular:
Refleks testi
Kas gücü ölçümü
Koordinasyon ve denge testleri
Görme, konuşma ve hafıza değerlendirmesi
Gerekli durumlarda EEG, EMG, MR ve tomografi gibi tetkikler de yapılır. Bu muayene sayesinde sinir sisteminde hangi bölgede sorun olduğu tespit edilir.
NÖROLOJİK RAHATSIZLIKLARIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Nörolojik hastalıkların belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak en sık rastlanan belirtiler şunlardır:
- Tekrarlayan baş ağrıları
- Baş dönmesi ve dengesizlik
- El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma
- Kaslarda güçsüzlük
- Konuşma bozuklukları
- Unutkanlık ve bellekte zayıflama
- Bayılma ve nöbetler
Bu belirtiler uzun süre devam ediyorsa mutlaka bir nöroloji uzmanına gidilmelidir.
NÖROLOJİYE NEDEN GİDİLİR?
Hastalar genellikle baş ağrısı, uyku bozuklukları, unutkanlık, titreme, kas ağrısı ve dengesizlik gibi şikayetlerle nörolojiye başvurur. Ayrıca felç belirtileri, epilepsi nöbetleri ve ani görme kayıpları da nöroloji muayenesini gerekli kılar.
NÖROLOJİ MUAYENESİNDE NELERE BAKILIR?
Nöroloji muayenesinde refleksler, kas gücü, denge, göz hareketleri ve konuşma gibi fonksiyonlar kontrol edilir. Bu muayene sayesinde hastalığın merkezi sinir sisteminde mi yoksa periferik sinirlerde mi olduğu anlaşılır.
NÖROLOJİ BÖLÜMÜ HANGİ TAHLİLLERİ İSTER?
Nöroloji doktorları tanı koymak için birçok test isteyebilir. Bunlar arasında:
EEG (beynin elektriksel aktivitesini ölçer)
EMG (kas ve sinir ileti testleri)
MR ve tomografi
Kan testleri
Uyku testleri yer alır. Bu testler hastalığın türüne göre seçilir.
NÖROLOJİ İÇİN AÇ MI TOK MU GİTMELİ?
Genel olarak nöroloji muayenesi için aç olmanıza gerek yoktur. Ancak kan testleri yapılacaksa açlık gerekebilir. Bu nedenle randevu öncesi doktorunuzun yönlendirmesine dikkat etmelisiniz.
NÖROLOJİ DEPRESYONA BAKAR MI?
Depresyon esas olarak psikiyatri bölümünün ilgi alanına girer. Ancak Alzheimer ve Parkinson gibi bazı nörolojik hastalıklarda depresyon görülebildiği için nöroloji uzmanları da bu belirtileri değerlendirir. Gerekirse hasta psikiyatriye yönlendirilir.
BEYİN VE SİNİR CERRAHİSİ İLE NÖROLOJİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Beyin ve sinir cerrahisi cerrahi operasyon gerektiren durumlarla ilgilenirken, nöroloji hastalıkları ilaç ve tedavi planı ile yönetir. Bu nedenle “nöroloji mi yoksa beyin cerrahisi mi” sorusu çok sık sorulur. Basitçe; ameliyat gerektirmeyen sorunlar nörolojinin, ameliyat gerektiren durumlar ise beyin cerrahisinin alanıdır.
NÖROLOJİYE NE ZAMAN GİDİLİR?
Eğer şu belirtilerden biri varsa vakit kaybetmeden nörolojiye gitmek gerekir:
- Şiddetli ve geçmeyen baş ağrıları
- Aniden gelişen konuşma bozukluğu
- Tek taraflı uyuşma veya güçsüzlük
- Nöbet geçirme
- Bellek kaybı ve hızlı unutkanlık
- Denge kaybı, sık düşme
Erken teşhis, nörolojik hastalıklarda büyük önem taşır.
Nöroloji insan yaşamında kritik bir yere sahiptir. Migren, epilepsi, Alzheimer, Parkinson ve inme gibi hastalıklar toplumda yaygın görülür ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler. Bu nedenle sinir sistemiyle ilgili belirtiler ciddiye alınmalı ve ihmal edilmemelidir. Erken tanı birçok nörolojik hastalığın tedavisinde başarı şansını artırır. Şiddetli baş ağrıları, unutkanlık, dengesizlik ya da nöbet gibi şikayetleriniz varsa vakit kaybetmeden bir nöroloji uzmanına başvurmalısınız.