Orta Asya ülkeleri Kazakistan ve Özbekistan, Ukrayna ile diplomatik temaslarını sıklaştırarak savaşın dördüncü yılına yaklaşırken tarafsızlık politikasında önemli bir değişim sinyali verdi. Her iki ülkenin son haftalarda Kiev’le kurduğu diplomatik temaslar, bölgedeki jeopolitik dengeleri yeniden şekillendirebilecek nitelikte değerlendiriliyor.
KAZAKİSTAN’DAN ARABULUCULUK MESAJI
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu kapsamında Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile bir araya geldi. Bu görüşme, savaşın başlamasından bu yana Ukrayna lideriyle buluşan ilk Orta Asya lideri olması bakımından dikkat çekti.
Tokayev, görüşmede “diplomatik çabaların sürdürülmesi gerektiğini” vurgularken, Ukrayna tarafı görüşmeyi “derin bir barış diyaloğu” olarak nitelendirdi. Ukrayna kaynakları, Tokayev’in “Ukrayna’ya tam destek sözü verdiğini” aktardı.
Uzmanlar, Tokayev’in Kazakistan’ı Rusya ile Ukrayna arasında olası bir barış görüşmesinde arabulucu olarak konumlandırmak istediğini belirtiyor. Almatı’daki Turan Üniversitesi’nden dış politika uzmanı Nurbolat Nışanbayev, bu temasın “Kazakistan’ın küresel ölçekte diplomatik bir aktöre dönüşmesi açısından dönüm noktası” olabileceğini ifade etti.
ÖZBEKİSTAN EKONOMİK FIRSATLARA ODAKLANIYOR
Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahhtiyor Saidov da New York’ta Ukraynalı mevkidaşı Andrii Sybiha ile 2021’den bu yana ilk kez bir araya geldi. Taşkent merkezli Knowledge Caravan düşünce kuruluşu direktörü Farhod Tolipov, Özbekistan’ın Moskova’nın baskısına rağmen “daha bağımsız bir dış politika sergilemeye çalıştığını” belirtti.
Bakan Saidov, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, “Ticaret ve yatırım olanaklarını en üst düzeye çıkarmak istiyoruz” ifadesini kullandı. Uzmanlara göre Özbekistan, Ukrayna ile ilişkilerini ekonomik pragmatizm temelinde güçlendirirken, Rusya ile mesafesini korumaya çalışıyor.
MOSKOVA İLE GERİLEN İLİŞKİLER
Özbekistan’da son aylarda, Rus ordusuna paralı asker olarak katılan vatandaşlara yönelik yargı süreçleri hız kazandı. Ekim ayında bu suçtan hüküm giyen bir kişiye üç yıl hapis cezası verildi. Ayrıca Rusya’da artan yabancı düşmanlığı ve Özbek göçmenlere yönelik şiddet olayları, iki ülke arasındaki ilişkilerde gerginliğe neden oldu.
Kazakistan tarafında ise Tokayev yönetimi, 2022 yılında Donbas’taki Rusya destekli yönetimleri tanımayacağını açıklayarak Kremlin’i rahatsız etmişti. Buna rağmen ülke, zaman zaman Rusya’ya yönelik yaptırımların arka kapısı olmakla da suçlanıyor.
UKRAYNA’DAN ORTA ASYA’YA YENİ DİPLOMATİK ADIM
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, bölgeyle ilişkileri derinleştirmek amacıyla Orta Asya’ya özel bir diplomatik birim kurdu. Yeni birimin hedefi, ilişkileri “post-Sovyet dayanışması” düzeyinden çıkararak yeni bir ortaklık modeline dönüştürmek olarak açıklandı.
