Ortostatik hipotansiyon, uzun süre oturma veya uzanma sonrası aniden ayağa kalkıldığında kan basıncının düşmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum baş dönmesi, sersemlik veya baygınlık hissiyle kendini gösterebilir. Genellikle kısa süren bu ataklar, sık tekrarlandığında bir sağlık uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Çoğunlukla dehidrasyon veya ilaç kullanımına bağlı olarak gelişen ortostatik hipotansiyon, uygun tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir.
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON NEDİR
Ortostatik hipotansiyon, oturma ya da yatma pozisyonundan ayağa kalkıldığında kan basıncının aniden düşmesiyle oluşan bir tansiyon dengesizliğidir. Kan basıncı düştüğünde kişide baş dönmesi ve baygınlık hissi meydana gelir. Bu durum “postural hipotansiyon” olarak da adlandırılır.
Kalp, kanı vücuda pompalar ve bu sırada damar duvarlarına uygulanan kuvvet “kan basıncı” olarak tanımlanır. Sağlıklı bireylerde bu değer genellikle 120/80 mmHg civarındadır. 90/60 mmHg’nin altındaki değerler düşük tansiyon olarak kabul edilir. Ayağa kalktıktan sonraki üç dakika içinde sistolik basınçta 20 mmHg veya diyastolik basınçta 10 mmHg düşüş yaşanması ortostatik hipotansiyon belirtisidir.
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON BELİRTİLERİ
Ortostatik hipotansiyon belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve özellikle sabah saatlerinde daha şiddetli hissedilebilir. Sıcak hava, ateş veya sıvı kaybı gibi durumlar belirtileri artırabilir. En yaygın belirti baş dönmesi ve sersemlik hissidir. Diğer belirtiler şunlardır:
-
Bulanık görme
-
Göğüs ağrısı
-
Nefes darlığı
-
Mide bulantısı, terleme ve sıcak basması
-
Omuz ve boyun ağrısı
-
Kalp çarpıntısı
-
Konsantrasyon güçlüğü
-
Yorgunluk ve halsizlik
-
Baş ağrısı
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON NEDEN OLUR
Ortostatik hipotansiyon, oturur veya yatar pozisyondan ayağa kalkıldığında kanın alt ekstremitelerde toplanması ve kalbe dönüşün azalmasıyla ortaya çıkar. Bu durum geçici bir kan basıncı düşüşüne yol açar.
Ortostatik hipotansiyona yol açan başlıca nedenler şunlardır:
-
Kalbin yeterli miktarda kan pompalayamaması
-
Otonom sinir sistemi bozuklukları
-
Parkinson, demans veya multipl sistem atrofi
-
Uzun süre yatak istirahati
-
Dehidrasyon (vücut sıvı kaybı)
-
Böbreküstü bezlerinin yetersiz çalışması
-
İlaç yan etkileri
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON KİMLERDE GÖRÜLÜR
Ortostatik hipotansiyon her yaşta görülebilir ancak yaş ilerledikçe daha sık rastlanır. Aşağıdaki faktörler bu durumu tetikleyebilir:
-
B12 vitamini eksikliği veya kansızlık
-
İshal, kusma veya diüretik ilaçlara bağlı sıvı kaybı
-
Kalp hastalıkları, hipertansiyon ve depresyon ilaçları
-
Parkinson veya bunama gibi nörolojik hastalıklar
-
Diyabet, tiroid ve Addison hastalıkları
-
Aritmi veya kalp kapakçığı sorunları
-
Hamileliğin ilk ayları
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON NASIL TEŞHİS EDİLİR
Ortostatik hipotansiyon tanısı için uzman, hastanın oturur, yatar ve ayakta kan basıncını ölçer. Ayrıca tıbbi öykü ve muayene sonrası çeşitli testler uygulanabilir:
-
Kan testleriyle anemi veya diyabet kontrolü
-
Ekokardiyografi (EKO) ile kalbin pompalama gücünün değerlendirilmesi
-
Elektrokardiyogram (EKG) ile kalp ritim kontrolü
-
Efor testiyle fiziksel aktivite sırasında kalp hızının ölçülmesi
-
Holter cihazı ile kalp ritminin gün boyu izlenmesi
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON TEDAVİSİ
Ortostatik hipotansiyon tedavisi, altta yatan nedenin belirlenmesine göre düzenlenir. Tedavi sürecinde şu yöntemler uygulanabilir:
-
Hipotansiyona yol açan ilaçların değiştirilmesi
-
Uzun süre yatakta kalan kişilerde oturma egzersizleri
-
Yeterli sıvı alımının sağlanması
-
Tuz tüketiminin kontrollü artırılması (doktor önerisiyle)
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON RİSKİNİ AZALTMA YOLLARI
Ortostatik hipotansiyon riskini azaltmak için günlük yaşamda bazı önlemler alınabilir:
-
Çok sıcak suyla duş almaktan kaçının
-
Yeterli su tüketin
-
Başınızı yüksekte tutarak uyuyun
-
Oturduktan sonra aniden ayağa kalkmayın
-
Düzenli egzersiz yaparak kaslarınızı güçlendirin
-
Kompresyon çorapları veya karın korsesi kullanın
ORTOSTATİK HİPOTANSİYON HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
Ortostatik hipotansiyon nasıl geçer?
Ani hareketlerden kaçınmak, yavaş kalkmak ve düzenli egzersiz yapmak belirtileri azaltabilir. Uzun süre ayakta durmamak ve destek çorapları kullanmak da faydalıdır.
Ortostatik hipotansiyon zararlı mı?
Genellikle hafif seyirli olsa da sık yaşanması durumunda düşmelere ve yaralanmalara yol açabilir. Ayrıca kalp veya sinir sistemi hastalıklarının belirtisi olabilir.
Ortostatik hipotansiyon ne kadar sürer?
Ataklar genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürer. Oturma veya uzanma pozisyonuna geçildiğinde belirtiler hızla kaybolur.