Pankreas adı verilen, sindirim enzimlerini ve hormonları üreten hayati bir organın iltihaplanması olan pankreatit, zamanında tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Pankreatit Nedir ve Pankreas Rahatsızlığı Nereye Vurur?
Pankreatit, pankreasın iltihaplanması durumudur. Pankreas, karın boşluğunun üst kısmında, midenin arkasında yer alan bir organdır. İki temel görevi vardır: sindirim için enzimler üretmek ve kan şekeri seviyesini düzenleyen insülin gibi hormonları salgılamak. Pankreatit, bu enzimlerin pankreas içinde aktifleşerek organın kendisine zarar vermesiyle ortaya çıkar.
Pankreatitin en belirgin semptomu şiddetli karın ağrısıdır. Peki, pankreas rahatsızlığı nereye vurur? Pankreas karın boşluğunun üst arka kısmında bulunduğu için, ağrı genellikle üst karın bölgesinde başlar ve sıklıkla sırt bölgesine doğru yayılır. Ağrı, yemek yedikten veya alkol tükettikten sonra artma eğilimindedir. Bu nedenle, pankreas iltihabının belirtileri sıklıkla mide veya safra kesesi problemleriyle karıştırılabilir.
Pankreasın İlk Belirtileri ve Hastalık Neden Kaynaklanır?
Pankreasın ilk belirtileri nelerdir? Pankreatit aniden (akut pankreatit) veya zamanla gelişebilir (kronik pankreatit).
-
Akut Pankreatit Belirtileri:
-
Üst karın bölgesinde aniden başlayan şiddetli ağrı
-
Ağrının sırt bölgesine yayılması
-
Bulantı ve kusma
-
Ateş ve titreme
-
Karın bölgesinde hassasiyet ve şişkinlik
-
-
Kronik Pankreatit Belirtileri:
-
Yemek yedikten sonra artan, uzun süreli karın ağrısı
-
Kilo kaybı
-
Yağlı ve kötü kokulu dışkı (steatore)
-
Diyabet gelişimi
-
Peki, pankreas hastalığı neden kaynaklanır? Pankreatitin en yaygın iki nedeni şunlardır:
-
Safra Kesesi Taşları: Safra kesesinden gelen küçük taşlar, pankreas kanalını tıkayarak sindirim enzimlerinin geri dönmesine ve pankreasın iltihaplanmasına neden olabilir.
-
Alkol Tüketimi: Aşırı alkol kullanımı, pankreasın normal işleyişini bozarak kronik pankreatite yol açan en önemli faktörlerden biridir.
Diğer nedenler arasında yüksek trigliserid seviyeleri, bazı ilaçlar, karın bölgesine gelen travmalar, kistik fibrozis ve otoimmün hastalıklar yer alabilir.
Pankreatit Tehlikeli Midir ve Nasıl Anlaşılır?
Pankreatit tehlikeli midir? Evet, pankreatit tehlikeli olabilir. Akut pankreatitin şiddetli formları, organ yetmezliğine, enfeksiyona ve hatta ölüme yol açabilir. Kronik pankreatit ise pankreasın kalıcı olarak hasar görmesine, diyabet gelişimine ve yetersiz beslenmeye neden olabilir. Bu nedenle, pankreatit belirtileri gösteren kişilerin vakit kaybetmeden tıbbi yardım alması hayati önem taşır.
Peki, pankreasta sıkıntı olduğunu nasıl anlarız? Belirtilerle birlikte, kesin teşhis için çeşitli testler yapılır:
-
Kan Testleri: Amilaz ve lipaz gibi pankreas enzimlerinin seviyelerine bakılır.
-
Görüntüleme Yöntemleri: Ultrason, BT (bilgisayarlı tomografi) ve MR (manyetik rezonans) gibi görüntüleme yöntemleri pankreastaki iltihabı ve safra taşlarını tespit etmek için kullanılır.
-
Endoskopi: Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) gibi endoskopik yöntemlerle pankreas ve safra kanalları daha detaylı incelenebilir.