Şiir, insanların ruhlarında güzel duygular uyandıran, sanatlı sözlerle mısralar halinde ifade edilen bir edebiyat türü olarak tanımlanır. Türk edebiyatında şiir, hem duyguların hem de düşüncelerin aktarılmasında büyük bir öneme sahiptir. Konularına göre farklı türlere ayrılan şiirlerden biri de pastoral ve didaktik şiirlerdir.
PASTORAL ŞİİR NEDİR?
Pastoral şiirler, kır yaşamını, çobanların günlük hayatını ve doğanın güzelliklerini konu edinir. Bu türdeki eserlerde amaç, doğayı ve kırsal hayatı sevdirmek, bu yaşam tarzına duyulan özlemleri dile getirmektir. Pastoral şiirlerde sade bir dil kullanılır ve doğrudan doğa betimlemeleriyle duygular aktarılır.
Pastoral şiirler iki farklı başlık altında incelenir:
-
İdil: Şairin doğayı ve kır yaşamını kendi ağzından, tek taraflı olarak anlatmasıdır.
-
Eglog: Çobanların karşılıklı konuşmaları üzerinden doğayı, kır yaşamını ve güzelliklerini diyaloglarla anlatmasıdır.
PASTORAL ŞİİRİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Edebiyatımızda altı temel şiir türünden biri olarak kabul edilen pastoral şiirin öne çıkan özellikleri şunlardır:
-
Kır ve çoban hayatını anlatır, doğa güzelliklerini ön plana çıkarır.
-
Kullanılan dil sade, yalın ve imgesizdir.
-
Amacı, doğayı ve kırsal yaşamı sevdirmektir.
-
İki türü bulunur: idil ve eglog.
-
Pastoral şiirin bilinen ilk örnekleri Antik Yunan şairi Theokritos tarafından verilmiştir.
ÖRNEKLERLE PASTORAL VE DİDAKTİK ŞİİRLER
Pastoral şiirler doğayı ve kır yaşamını işleyerek okuyucuda huzur ve sevgi uyandırmayı amaçlar. Bu nedenle şairler doğrudan, sade bir üslup tercih eder.
Didaktik şiirler ise farklı bir amaca hizmet eder. Öğretici yönüyle öne çıkan bu tür, kişilere bilgi vermek, öğütlerde bulunmak ve düşünceyi ön plana çıkarmak için yazılır. Didaktik şiirlerde duygular ikinci planda kalır, daha çok akla hitap eden bir anlatım öne çıkar. Bu türde yazılmış manzum hikâyeler ve fabllar edebiyatımızda önemli yer tutar.
-
Pastoral şiire örnek: Behçet Necatigil’in “Tam otların sarardığı zamanlar / Yere yüzükoyun uzanıyorum / Toprakta bir telaş, bir telaş / Karıncalar öteden beri dostum” dizeleri, doğayı ve kır yaşamını betimlediği için pastoral şiir türüne örnektir.
-
Didaktik şiire örnek: Edip Ahmet Yükneki’nin Atabetü’l Hakayık adlı eserinden alınan, “Dostum diye inanıp sır söyleme sakın / Ne kadar olsa da güvenilir ve yakın / Sırrın sende bile durup gizlenmezken / Durur mu hiç dostunda, iyi düşün” dizeleri ise öğüt verici niteliğiyle didaktik şiire örnek gösterilir.
