Pendname, Farsça kökenli bir terim olup "öğüt kitabı" anlamına gelir. İslam kültüründe ahlaki öğütlerin verildiği manzum veya mensur eserler olarak tanımlanır. Divan Edebiyatı'nda ise özellikle 16. yüzyılda önemli bir yer edinmiştir. Bu tür eserler, bireylere doğru yaşam biçimi, erdemli davranışlar ve toplumsal ahlak hakkında rehberlik eder.
PENDNAME NEDİR?
Pendname türünün şekillenip yaygınlık kazanmasında özellikle Feridüddin Attar'ın "Pendname" adlı eserinin önemli bir etkisi vardır. Attar'ın bu eseri, ahlaki öğütleri derin bir tasavvufi bakış açısıyla sunar ve hem doğu hem de batı edebiyatlarında geniş bir etki alanı bulmuştur.
PENDNAME KONUSU NEDİR?
Pendname'lerin ana teması, bireyin manevi ve ahlaki gelişimini desteklemektir. Bu eserlerde insanın içsel yolculuğu, erdemli davranışlar, sabır, tevazu, adalet ve Allah'a yakınlık gibi konular işlenir. Ayrıca, bireylerin toplumla olan ilişkileri, aile bağları ve sosyal sorumlulukları da ele alınır. Pendname'ler, okuyucularına hayatın anlamını ve doğru yaşam biçimini öğretmeyi amaçlar.
PENDNAME ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Pendname'lerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Didaktik İçerik: Öğretici ve ahlaki dersler içerir.
- Manzum veya Mensur Olabilir: Şiirsel (mesnevi) veya düz yazı (mensur) şeklinde olabilir.
- Tasavvufi ve Ahlaki Temalar: İslam ahlakı ve tasavvuf öğretilerine dayalıdır.
- Öyküleme ve Hikayeleme: Öğütler, öyküler ve kıssalar aracılığıyla verilir.
- Toplumsal ve Bireysel Ahlak: Hem bireysel hem de toplumsal ahlakı ele alır.
Örneğin, Güvâhî'nin Pendname adlı eserinde 500 kadar atasözü ve deyime yer verilmiştir. Eserde, bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları durumlara dair pratik öğütler sunulur.
PENDNAME TÜRLERİ NEDİR?
Pendname türleri, içerik ve biçim açısından çeşitlenebilir. Başlıca türleri şunlardır:
- Mesnevi Pendname: Şiirsel bir biçimde yazılmış, genellikle uzun ve detaylı eserlerdir.
- Mensur Pendname: Düz yazı şeklinde kaleme alınmış, daha kısa ve özlü eserlerdir.
- Tercüme Pendname: Başka bir dilde yazılmış bir eserin, hedef dile çevrilmiş halidir
- Şerhli Pendname: Bir eserin açıklamalı ve detaylı yorumlarla sunulmuş versiyonudur.
Türk edebiyatında, Feridüddin Attar'ın Pendname eseri, bu türün en önemli örneklerinden biridir. Eser, hem içerik hem de biçim açısından pendname türünün gelişimine katkı sağlamıştır.
PENDNAME KİMİN ESERİDİR?
Pendname türünün en bilinen eseri, Horasanlı mutasavvıf ve şair Feridüddin Attar'a aittir. Attar, 12. yüzyılda yaşamış ve tasavvuf edebiyatının önemli isimlerinden biri olmuştur. Eser, hem içerik hem de biçim açısından pendname türünün gelişimine katkı sağlamıştır.
Türk edebiyatında ise, Pendname türünde eser veren önemli isimler arasında Güvâhî, Şem'i ve Edirneli Nazmî bulunmaktadır. Bu şairler, Attar'ın eserinden esinlenerek veya doğrudan tercüme ederek kendi pendname'lerini kaleme almışlardır.
PENDNAME NE ANLATIR?
Pendname'ler, bireylere ahlaki ve manevi değerleri öğretmeyi amaçlar. Eserlerde, insanın içsel yolculuğu, erdemli davranışlar, sabır, tevazu, adalet ve Allah'a yakınlık gibi konular işlenir. Ayrıca, bireylerin toplumla olan ilişkileri, aile bağları ve sosyal sorumlulukları da ele alınır. Pendname'ler, okuyucularına hayatın anlamını ve doğru yaşam biçimini öğretmeyi amaçlar.
PENDNAME FÜTÜVVETNAME NEDİR?
Pendname ve fütüvvetname arasındaki farklar şunlardır:
- Pendname: Genellikle bireysel ahlak ve manevi gelişimi konu alır.
- Fütüvvetname: Ahilik teşkilatının kurallarını, esnaf ahlakını ve toplumsal sorumlulukları ele alır.
Fütüvvetname'ler, esnaflara yönelik yazılmış öğüt kitaplarıdır ve genellikle toplumsal düzeni sağlama amacı güder.
TÜRK EDEBİYATINDA İLK PENDNAME
Türk edebiyatında ilk pendname örneği, Bala-sagunlu Yusuf'un 1069'da tamamladığı "Kutadgu Bilig" adlı eserdir. Bu eser, hem siyasetnâme hem de nasihatnâme özelliği taşır. Kutadgu Bilig, İslamiyet etkisinde ortaya konulmuş ilk eserlerden biri olup, bireysel ve toplumsal ahlakı ele alır.
İLK PENDNAME ÖRNEĞİ
Türk edebiyatında Pendname türünde yazılmış ilk örneklerden biri, Yunus Emre'nin "Risaletü'n-Nushiyye" adlı eseridir. Bu eser, bireylere ahlaki ve manevi değerleri öğretmeyi amaçlar ve tasavvufi bir bakış açısıyla kaleme alınmıştır.
EDİTÖRDEN NOT
Pendname, hem bireysel hem de toplumsal ahlakı ele alan, öğüt verici eserlerdir. Feridüddin Attar'ın eseri, bu türün en önemli örneklerinden biridir ve hem doğu hem de batı edebiyatlarında geniş bir etki alanı bulmuştur. Türk edebiyatında ise, Kutadgu Bilig ve Risaletü'n-Nushiyye gibi eserlerle bu geleneğin temelleri atılmıştır. Pendname'ler, bireylere doğru yaşam biçimi ve erdemli davranışlar konusunda rehberlik etmeyi amaçlar.
