Bir belediye başkanının vefatı veya görevden ayrılması gibi olağanüstü durumlar, yerel yönetimlerde idari bir boşluk oluşmaması adına hızlıca çözülmesi gereken önemli bir meseledir. Son olarak Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Ferdi Zeyrek'in vefatı, kamuoyunda belediye başkanlığına vekaletin kimde olacağı, bu durumda ara seçim yapılıp yapılmayacağı ve görevi resmi olarak kimin devralacağı sorularını gündeme getirdi. Türkiye'deki mevcut yasalara göre bu süreç nasıl işliyor, işte detaylar.
Belediye Başkanlığına Vekalet Süreci
Bir belediye başkanı vefat ettiğinde veya görevden ayrıldığında, belediyenin idari işlerinin aksamaması büyük önem taşır. Bu gibi durumlarda, başkanlık makamı geçici olarak boş kalmaz, belirli bir vekalet sistemi devreye girer. Türkiye'de bu süreç, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun ilgili maddeleriyle düzenlenmiştir.
Kanuna göre, belediye başkanının vefatı veya diğer herhangi bir nedenle başkanlık makamının boşalması halinde, belediye meclisinin birinci başkan vekili görevi devralır ve başkanlığa vekalet eder. Eğer birinci başkan vekili de mevcut değilse, sırasıyla ikinci başkan vekili veya belediye meclisinin en yaşlı üyesi bu geçici görevi üstlenir. Bu vekalet süreci, yeni belediye başkanının seçilmesi ve göreve başlamasına kadar devam eder. Bu durum, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Ferdi Zeyrek'in vefatının ardından Manisa Büyükşehir Belediyesi için de geçerlidir. Meclis toplanıp yeni başkanı seçene kadar, ilgili başkan vekillerinden biri veya en yaşlı üye, başkanlık görevini geçici olarak yürütecektir.Belediye Başkanının Vefatı Halinde Ara Seçim Olur mu?
Belediye başkanının vefatı durumunda en çok merak edilen sorulardan biri, yeniden bir halk oylaması veya ara seçim yapılıp yapılmayacağıdır. Türkiye'deki mevcut yerel yönetim mevzuatına göre, belediye başkanının vefatı veya görevinin herhangi bir nedenle boşalması halinde ara seçim yapılmaz. Halk sandık başına gitmez. Bunun yerine, boşalan başkanlık koltuğuna yeni bir isim, mevcut belediye meclisi tarafından seçilir. Bu yasal düzenleme, hem idari süreçlerin hızla devam etmesini sağlamayı hem de ara seçimlerin getireceği maliyet ve zaman kaybını önlemeyi hedefler. Ayrıca, halkın önceki yerel seçimlerde belirlediği meclis üyeleri aracılığıyla iradesinin temsil edildiği ve yeni başkanın da bu irade doğrultusunda meclis tarafından seçildiği kabul edilir. Örneğin, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Ferdi Zeyrek'in vefatının ardından Manisa'da da ara seçim yapılmayacak, yeni başkan belediye meclisi tarafından belirlenecek.Görevi Kim Devralır? Yeni Başkanın Seçim Süreci
Belediye başkanlığı koltuğunun boşalmasının ardından, görevi devralacak asıl kişi, mevcut belediye meclisi tarafından seçilir. Bu süreç, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 45. ve 46. maddeleri çerçevesinde işler:
- Meclis Toplantısı: Başkanlık makamının boşalmasını takip eden 10 gün içinde, belediye meclisi olağanüstü toplanır. Bu toplantı, başkan vekillerinden biri veya en yaşlı meclis üyesi başkanlığında gerçekleşir.
- Gizli Oylama: Yeni belediye başkanı, meclis üyeleri tarafından gizli oylama ile seçilir. Bu, şeffaf bir seçim sürecini garanti altına alır.
- Çoğunluk Şartları:
- İlk iki turda: Meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğunun oyu aranır. Örneğin, 39 üyeli bir mecliste 26 oy gereklidir.
- Üçüncü turda: Eğer ilk iki turda bu çoğunluk sağlanamazsa, üçüncü tura geçilir. Bu turda salt çoğunluk (yani meclis üye tam sayısının yarısından bir fazlası) yeterlidir. Örneğin, 39 üyeli bir mecliste 20 oy gereklidir.
- Eşitlik: Üçüncü turda da oyların eşit çıkması durumunda, yeni başkan kura çekimi ile belirlenir.
- Görev Süresi: Seçilen yeni başkan, vefat eden veya görevi boşalan önceki başkanın kalan görev süresini tamamlar. Yani, bir sonraki yerel seçimlere kadar başkanlık görevini sürdürür. Manisa özelinde, Ferdi Zeyrek'in 2029'a kadar olan görev süresini, meclis tarafından seçilecek yeni başkan devam ettirecek.
Manisa Büyükşehir Belediye Meclisi'nde 31 Mart 2024 seçimleri sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi'nin çoğunluğu elinde bulundurması, yeni başkanın da büyük ihtimalle CHP'li bir meclis üyesinden seçileceği tahminini güçlendiriyor.
Sıkça Sorulan Sorular
- Belediye başkanı vefat edince başkanlığa vekalet kimde olur?Belediye başkanının vefatı halinde, ilk olarak belediye meclisinin birinci başkan vekili, o yoksa ikinci başkan vekili, o da yoksa en yaşlı meclis üyesi başkanlığa vekalet eder.
- Belediye başkanı ölünce ara seçim yapılır mı?Hayır, belediye başkanı vefat ettiğinde ara seçim veya yeniden halk oylaması yapılmaz. Yeni başkan, mevcut belediye meclisi tarafından seçilir.
- Yeni belediye başkanını kim devralır?Görevi, vekalet süreci sona erdikten sonra belediye meclisi tarafından gizli oyla seçilen yeni belediye başkanı devralır.
- Belediye meclisi yeni başkanı ne kadar sürede seçmek zorunda?Belediye meclisi, başkanlık makamının boşalmasından sonraki 10 gün içinde olağanüstü toplanarak yeni başkanı seçmek zorundadır.
- Yeni seçilen başkanın görev süresi ne kadar olur?Yeni seçilen başkan, vefat eden önceki başkanın kalan görev süresini tamamlar, yani bir sonraki yerel seçimlere kadar görevde kalır.
