Antalya Büyükşehir Belediyesi soruşturması derinleşiyor: İki kişi tutuklandı
Antalya Büyükşehir Belediyesi soruşturması derinleşiyor: İki kişi tutuklandı
İçeriği Görüntüle
Hamse ne demek, ilk hamse sahibi kim? AYT 2025 sorusu açıklaması başlığı, sınav sonrası edebiyat konularını araştıran öğrenciler ve meraklılar için öne çıkıyor. Özellikle 2025 AYT Edebiyat testinde yer alan “ilk hamse sahibi kimdir?” sorusu sosyal medyada gündem olurken, Divan edebiyatında önemli bir terim olan hamse kavramı da yeniden ilgi görüyor. Bu içerikte, hem hamse nedir sorusuna yanıt veriyoruz hem de Nizami Gencevî, Ali Şîr Nevâî ve Hamdullah Hamdi gibi ilk hamse sahiplerini örnekliyoruz.

Hamse ne demek?

Hamse, Arapça “beş” anlamına gelen hams kelimesinden türetiliyor. Divan edebiyatında bir şairin beş uzun manzum eser (mesnevi) kaleme alması durumunda bu beşliye "hamse" adı veriliyor. Bu beş mesnevinin ortak özelliği, genellikle aşk, ahlak, tasavvuf, tarih ya da mitoloji gibi konulara odaklanması oluyor.

Hamse oluşturan şairler “hamsenüvis” olarak adlandırılıyor. Bu unvan, Divan edebiyatında önemli ve saygın bir konum ifade ediyor; çünkü beş ayrı mesneviyi yazmak edebi ve teknik açıdan ustalık gerektiriyor.

  • Köken: Arapça – hams (beş)
  • Tanım: Aynı şairin yazdığı beş mesnevi topluluğu
  • Tür: Divan edebiyatında mesnevi formunda
  • Konular: Aşk, din, ahlak, efsane, tarih

İlk hamse sahibi kimdir?

“İlk hamse sahibi kimdir?” sorusu, hangi edebiyat geleneğinden bahsedildiğine göre değişiyor. Soru Fars edebiyatı çerçevesindeyse yanıt Nizami Gencevî olurken, Türk edebiyatı içinde soruluyorsa Ali Şîr Nevâî doğru isim olarak kabul ediliyor. Anadolu sahası için ise Hamdullah Hamdi öne çıkıyor.

Fars edebiyatında: Nizami Gencevî

  1. yüzyılda yaşamış olan Nizami Gencevî, Penç Genc (Beş Hazine) adını verdiği beş mesneviyi bir araya getirerek hamse türünün ilk örneğini veriyor. Bu eserler klasik Fars edebiyatında model kabul ediliyor.
  • Hamse ismi: Penç Genc (Beş Hazine)
  • Yazarı: Nizami Gencevî
  • Tarih: 12. yüzyıl
  • Dil: Farsça

Türk edebiyatında: Ali Şîr Nevâî

  1. yüzyılda Çağatay Türkçesiyle yazdığı beş mesneviyle Ali Şîr Nevâî, Türk edebiyatındaki ilk hamseyi oluşturan şair oluyor. Nizami'den etkileniyor ve hamse geleneğini Türk diline taşıyor.
  • Hamse şairi: Ali Şîr Nevâî
  • Dil: Çağatay Türkçesi
  • Dönem: 15. yüzyıl
  • Önemi: Türk edebiyatında ilk hamseyi oluşturan kişi

Anadolu sahasında: Hamdullah Hamdi

Anadolu Türk edebiyatında ilk hamseyi oluşturan kişi ise Hamdullah Hamdi oluyor. Özellikle “Yûsuf u Züleyhâ” adlı mesnevisiyle tanınıyor. Ali Şîr Nevâî'den sonra Anadolu topraklarında hamse geleneğini sürdürüyor.
  • Şair: Hamdullah Hamdi
  • Bölge: Anadolu sahası
  • Yazdığı tür: Mesnevi
  • Eserlerinden biri: Yûsuf u Züleyhâ

AYT 2025 sınavına ilişkin açıklama

2025 AYT Edebiyat testinde “ilk hamse sahibi kimdir?” sorusu gündeme geliyor. Sorunun bağlamına göre farklı cevaplar doğru sayılabiliyor:
  • Eğer soruda yalnızca “ilk hamse sahibi kimdir?” ifadesi varsa, doğru cevap Nizami Gencevî oluyor.
  • Eğer “Türk edebiyatında ilk hamse sahibi kimdir?” şeklinde soruluyorsa, doğru yanıt Ali Şîr Nevâî kabul ediliyor.
  • “Anadolu sahasında ilk hamse şairi kimdir?” sorusu sorulursa, cevap Hamdullah Hamdi oluyor.

Bu nedenle sınavda dikkatli okuma yapmak ve sorunun bağlamını doğru analiz etmek büyük önem taşıyor.

Sıkça Sorulan Sorular

Hamse ne demektir?

Divan edebiyatında aynı şairin yazdığı beş mesneviden oluşan eser topluluğuna “hamse” adı veriliyor.

İlk hamse sahibi kimdir? Fars edebiyatında Nizami Gencevî, Türk edebiyatında Ali Şîr Nevâî, Anadolu sahasında ise Hamdullah Hamdi ilk hamse sahipleri olarak kabul ediliyor. AYT 2025’te bu konu soruluyor mu?

Evet, “ilk hamse sahibi kimdir?” sorusu 2025 AYT Edebiyat testinde çıkıyor. Cevap, sorunun nasıl sorulduğuna göre değişiyor.

Hamse hangi tür eserlerden oluşuyor? Hamse, mesnevi türünde beş uzun şiirsel eserden oluşuyor. Hamse şairine ne deniyor? Beş mesnevi yazan şairlere “hamsenüvis” ya da “hamse sahibi şair” deniyor.