Hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) kandaki oranını belirleyen bir testtir. Kırmızı kan hücreleri, vücuda oksijen taşır ve karbondioksiti uzaklaştırır. Bu nedenle hematokrit düzeyi, vücudun oksijenlenme durumunu anlamada kritik bir parametre olarak kabul edilir.

HEMATOKRİT NEDİR VE NORMAL DEĞERLERİ NELERDİR?

Hematokrit (HCT), santrifüjleme yöntemiyle kanda bulunan kırmızı kan hücrelerinin oranının ölçülmesiyle elde edilir.
Normal hematokrit değerleri cinsiyete göre değişir:

  • Erkeklerde: %39 – %50

  • Kadınlarda: %35 – %45

Çocuklarda bu değerler yaşa göre farklılık gösterebilir. HCT oranı, yüksek rakımda yaşamak, gebelik, kan kaybı veya sıvı kaybı (dehidrasyon) gibi durumlarda da değişkenlik gösterebilir.

HEMATOKRİT DÜŞÜKLÜĞÜ (ANEMİ) NEDİR?

HCT düşüklüğü, kanda kırmızı kan hücrelerinin normalden az olması anlamına gelir ve genellikle anemi (kansızlık) ile ilişkilidir. Bu durum, vücudun yeterli oksijeni dokulara taşıyamadığı anlamına gelir.

HCT DÜŞÜKLÜĞÜNÜN NEDENLERİ

  • Demir, B6, B12 veya folat eksikliği

  • Kronik hastalıklar (böbrek, tiroid, Crohn vb.)

  • Kan kaybı veya sık kan bağışı

  • Kemik iliği veya kök hücre bozuklukları

  • Lösemi ve dalak büyümesi

  • Emzirme, yetersiz beslenme, aşırı su tüketimi (hiponatremi)

HCT DÜŞÜKLÜĞÜNÜN BELİRTİLERİ

  • Halsizlik ve yorgunluk

  • Baş dönmesi ve göz kararması

  • Solgun cilt

  • Nefes darlığı

  • Kalp çarpıntısı ve düzensiz nabız

  • Uyku sorunları

  • Soğuk el ve ayaklar

  • Saç dökülmesi

HCT DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL YÜKSELTİLİR?

Beslenme kaynaklı HCT düşüklüğünde, demir ve B12 yönünden zengin gıdalar tüketmek önerilir.
Bu gıdalar arasında:

  • Kırmızı et, karaciğer, yumurta sarısı

  • Balık, süt ve süt ürünleri

  • Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı)

  • Kuru baklagiller ve tam tahıllar bulunur.

Ayrıca, yeterli su tüketimi ve düzenli egzersiz de hematokrit seviyesinin dengelenmesine katkı sağlar.

HEMATOKRİT YÜKSEKLİĞİ NEDİR?

HCT yüksekliği, kandaki kırmızı kan hücresi oranının normalden fazla olması durumudur. Bu durum dehidrasyon, polisitemi, akciğer ve kalp rahatsızlıkları gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.

HCT YÜKSEKLİĞİNİN NEDENLERİ

  • Polisitemi (eritrosit fazlalığı)

  • Sıvı kaybı (dehidrasyon)

  • Sigara kullanımı

  • Kalp ve akciğer hastalıkları

  • Uyku apnesi

  • Karbonmonoksit zehirlenmesi

  • Yüksek rakımda yaşamak

  • Kortizonlu ilaç kullanımı

HCT YÜKSEKLİĞİNİN BELİRTİLERİ

HCT YÜKSEKLİĞİ NASIL DÜŞÜRÜLÜR?

HCT yüksekliği genellikle dehidrasyon veya aşırı kırmızı kan hücresi üretimi ile ilgilidir. Bu durumda:

  • Bol su içmek,

  • Sigara kullanımını bırakmak,

  • Kalp ve akciğer hastalıklarına yönelik tedavi uygulamak önerilir.

Bazı durumlarda doktor gözetiminde kan alımı (flebotomi) veya ilaç tedavisi de gerekebilir.

HCT NEDEN ÖNEMLİDİR?

Hematokrit seviyesi, vücuttaki oksijen taşıma kapasitesi hakkında doğrudan bilgi verir. Düşük HCT, dokuların yeterli oksijen alamadığını; yüksek HCT ise kanın koyulaştığını gösterir. Her iki durumda da kalp ve damar sağlığı açısından risk artar.

Uzmanlar, düzenli sağlık kontrollerinde HCT testinin yapılmasını, özellikle yorgunluk, solgunluk veya nefes darlığı gibi belirtiler yaşayan kişilerin hematokrit değerlerini takip etmesini öneriyor.

Kaynak: HABER MERKEZİ