Profilaksi, sağlığı korumak ve hastalıkları önlemek için alınan tedbirlerin genel adıdır. Düzenli yapılan kontroller sayesinde hastalıkların ilerlemeden fark edilmesi, tedavide büyük avantaj sağlar.
PROFİLAKSİ NEDİR?
Yunanca “phylax” (korumak, izlemek) kelimesinden türeyen profilaksi, önleyici sağlık hizmetleri anlamına gelir. Kişinin sağlığını koruması ve hastalıklara karşı bağışıklık kazanması amacıyla uygulanır.
Profilaksi; aşılar, yıllık sağlık kontrolleri, kanser taramaları, check-up paketleri gibi düzenli takipleri kapsar. Bazı durumlarda cerrahi işlemler de profilaksi kapsamında değerlendirilebilir. Uygulamalar kişinin yaşına, cinsiyetine ve sağlık geçmişine göre değişkenlik gösterebilir.
PROFİLAKSİ HANGİ KRİTERLERE BAĞLIDIR?
Profilaksi uygulamaları kişiye özel planlanır. Hangi tedbirlerin alınacağı şu kriterlere bağlıdır:
-
Yaş ve cinsiyet
-
Kişinin mevcut sağlık durumu
-
Geçmiş sağlık öyküsü
-
Ailede görülen hastalıklar
-
Risk faktörleri (sigara, obezite, genetik yatkınlık vb.)
PROFİLAKSİ ÖRNEKLERİ NELERDİR?
Profilaksi, günlük yaşamda sıkça karşılaşılan sağlık kontrollerini içerir. En bilinen örnekler şunlardır:
-
Yıllık sağlık kontrolleri
-
Aşılar
-
Kanser taramaları
-
Check-up paketleri
-
Gebelik kontrolleri
-
Düzenli göz ve diş muayeneleri
AŞILAR
Aşılar, profilaksinin en önemli unsurlarındandır. Çocukluk döneminde yapılan aşılar salgın hastalıklara karşı bağışıklık kazandırır. Erişkinlerde de tetanoz, grip ve zatürre gibi aşıların düzenli aralıklarla yaptırılması önerilir.
KANSER TARAMALARI
Kanseri erken evrede tespit etmek tedavi sürecinde hayati önem taşır.
-
Meme kanseri: 40 yaş üzeri kadınların düzenli mamografi çektirmesi gerekir.
-
Rahim ağzı kanseri: 25 yaşından itibaren HPV testi ve pap smear yaptırılmalıdır.
-
Kolon kanseri: Risk grubundakilerin belirli aralıklarla kolonoskopi yaptırması önerilir.
-
Akciğer kanseri: Sigara kullananların ve risk grubunda olanların düzenli akciğer taraması yaptırması gerekir.
YILLIK SAĞLIK KONTROLLERİ VE CHECK-UP
Check-up uygulamaları kişinin genel sağlık durumunu ortaya koyar. Kan tahlilleri, tansiyon ölçümü, solunum fonksiyon testleri ve kalp atış hızı ölçümü bu kontroller arasında yer alır.
GEBELİKTE PROFİLAKSİ
Anne ve bebeğin sağlığı için gebelik sürecinde düzenli kontroller şarttır. Bu kontrollerde kan tahlilleri, diyabet testleri, tansiyon ölçümleri ve enfeksiyon taramaları yapılır.
GÖZ VE DİŞ BAKIMI
Düzenli göz muayenesi ve diş kontrolleri, ileride gelişebilecek hastalıkların erken tespiti açısından önemlidir. Koruyucu diş hekimliği ve göz sağlığı kontrolleri, yaşam kalitesini artırır.
Profilaksi, sağlıklı bir yaşamın en önemli basamaklarından biridir. Düzenli sağlık kontrolleri, aşılar, kanser taramaları ve koruyucu bakım uygulamaları ile hastalıkların önüne geçmek mümkündür.
