Günümüzde mide yanması, ağıza acı su gelmesi ya da boğazda yanma hissi birçok kişinin yaşadığı yaygın sağlık sorunları arasında yer alıyor. Bu şikayetlerin ardında çoğu zaman reflü hastalığı (gastroözofageal reflü) yatıyor. Reflü mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Modern yaşamın getirdiği stres, düzensiz beslenme, aşırı kafein tüketimi ve fast food alışkanlıkları, reflünün görülme sıklığını her geçen gün artırıyor. Peki reflü hastalığı nedir, neden olur, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir? İşte tüm yönleriyle reflü hastalığı…
REFLÜ HASTALIĞI NEDİR?
Reflü hastalığı, tıptaki adıyla gastroözofageal reflü (GÖRH), mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu oluşan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Normalde yemek borusu ile mide arasında bir kapakçık bulunur ve bu kapakçık mide içeriğinin yukarı çıkmasını engeller. Ancak bu kapakçığın görevini tam yapamaması durumunda, mide asidi yemek borusuna ulaşır ve burada tahrişe yol açar. Bu durum mide yanması, göğüste ekşime ve boğazda yanma gibi belirtilerle kendini gösterir.
REFLÜ HASTALIĞI NEDEN KAYNAKLANIR?
Reflü genellikle yemek borusu alt kasının zayıflaması sonucu oluşur. Ancak bu kasın zayıflamasına yol açan pek çok neden vardır. Bunların başında yanlış beslenme alışkanlıkları gelir. Yağlı ve baharatlı yiyecekler, çikolata, kafeinli içecekler, asitli içecekler ve alkol, mide asidini artırarak reflüyü tetikler. Ayrıca fazla kilo, hamilelik, sigara kullanımı, yemek sonrası hemen yatmak ve sıkı kıyafetler de reflüye neden olabilir. Stres ve psikolojik faktörlerin de reflüyü kötüleştirdiği bilinmektedir.
REFLÜ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Reflü hastalığı çoğu zaman mideyle sınırlı bir rahatsızlık gibi görünse de etkileri üst solunum yollarına kadar ulaşabilir. En sık görülen reflü belirtileri şunlardır:
Göğüs kafesi arkasında yanma (özellikle yemeklerden sonra)
Ağıza acı veya ekşi su gelmesi
Boğazda yanma ve ağrı
Ses kısıklığı
Sürekli öksürük veya boğaz temizleme isteği
Ağız kokusu
Yutma güçlüğü
Bu belirtiler özellikle gece yatarken artar çünkü uzanma pozisyonu, mide asidinin yemek borusuna daha kolay kaçmasına neden olur.
REFLÜ TEHLİKELİ BİR HASTALIK MIDIR?
Reflü genellikle basit bir mide yanması olarak görülse de tedavi edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir. Sürekli asit kaçağı yemek borusunu tahriş eder ve özofajit adı verilen iltihaplanmaya neden olabilir. Uzun vadede yemek borusu dokusunda kalıcı hasar oluşabilir ve bu durum Barrett özofagusu denilen, yemek borusu kanserine zemin hazırlayan bir tabloya dönüşebilir. Bu nedenle reflü şikayetleri ihmal edilmemeli, özellikle uzun süredir devam eden mide yanması ve yutma güçlüğü gibi belirtiler varsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
REFLÜ HASTALIĞI NASIL GEÇER?
Reflü hastalığını kontrol altına almak için öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri şarttır. Düzenli ve dengeli beslenmek, reflü ataklarını büyük ölçüde azaltabilir. Reflü hastaları için en önemli kural, yemek yedikten sonra hemen uzanmamaktır. Ayrıca ideal kilonun korunması, reflü semptomlarının hafiflemesine yardımcı olur. Günlük stres seviyesini düşürmek de mide asidi üretimini azaltarak reflü şikayetlerini hafifletir.
REFLÜ HASTALIĞI TEDAVİSİ NASILDIR?
Reflü tedavisinde amaç, mide asidini kontrol altına almak ve yemek borusunun zarar görmesini önlemektir. Doktorlar genellikle proton pompa inhibitörleri (PPI) veya antiasit ilaçlar reçete eder. Bu ilaçlar mide asidini azaltır ve yemek borusunun iyileşmesine yardımcı olur. Ancak ilaç tedavisine ek olarak beslenme düzeninin değişmesi ve yaşam tarzı iyileştirmeleri şarttır.
İleri evre reflü hastalarında veya mide fıtığına bağlı reflü durumlarında cerrahi tedavi (fundoplikasyon) gerekebilir. Bu ameliyat, mide ile yemek borusu arasındaki kapakçığı güçlendirerek asidin yukarı kaçmasını önler.
REFLÜ OLAN KİŞİ NE YEMEMELİ?
Reflü hastalığı olan kişilerin kaçınması gereken birçok yiyecek vardır. Bu yiyecekler mide asidini artırarak belirtileri şiddetlendirebilir:
Kızartmalar, yağlı yiyecekler
Çikolata ve naneli ürünler
Kafeinli içecekler (kahve, kola, enerji içecekleri)
Asitli içecekler
Baharatlı gıdalar
Domates ve domates sosları
Soğan, sarımsak
Alkol
Bunların yerine, yoğurt, muz, yulaf, haşlanmış sebzeler gibi mideyi rahatlatan besinler tercih edilmelidir.
İLERLEMİŞ REFLÜ BELİRTİLERİ NELERDİR?
İlerlemiş reflüde belirtiler daha şiddetli ve sürekli hale gelir. Yutma güçlüğü, kronik öksürük, boğazda yumru hissi, ses kısıklığı ve diş minesinde aşınma gibi sorunlar görülebilir. Bazı hastalarda mide bulantısı, kusma ve kilo kaybı da ortaya çıkar. Bu durumda vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurmak gerekir.
REFLÜ HASTALIĞINA NE İYİ GELİR?
Reflüye iyi gelen şeylerin başında dengeli beslenme gelir. Gün içinde sık ama az porsiyonlu yemekler yemek, mide basıncını azaltır. Ayrıca başı biraz yukarıda uyumak, mide asidinin yukarı kaçmasını önleyebilir. Bitkisel çözümler arasında zencefil çayı ve papatya çayı mideyi rahatlatabilir. Ancak her bitkisel ürün herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir, bu nedenle doktor onayı olmadan kullanılmamalıdır.
REFLÜ VÜCUTTA NERELERE VURUR?
Reflü sadece mideyle sınırlı bir hastalık değildir. Mide asidi yemek borusuna ve hatta boğaza kadar ulaşabilir. Bu durum boğaz ağrısı, ses kısıklığı, kronik öksürük ve ağız kokusu gibi sorunlara yol açabilir. Uzun süreli reflü, akciğerlere kadar ulaşarak astım benzeri solunum problemleri de yaratabilir.
REFLÜ ÜZÜNTÜDEN OLUR MU?
Reflü, duygusal stres ve üzüntü gibi psikolojik faktörlerle doğrudan ilişkili olabilir. Stres, mide asidi üretimini artırır ve mide kaslarının çalışma düzenini bozar. Bu da reflü ataklarının sıklaşmasına neden olur. Dolayısıyla reflü tedavisinde ruh sağlığına özen göstermek, stresi azaltacak aktiviteler yapmak (yoga, yürüyüş, nefes egzersizleri gibi) oldukça önemlidir.
Reflü hastalığı, basit bir mide yanması gibi görünse de tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken teşhis ve doğru tedaviyle reflü kontrol altına alınabilir. Beslenme alışkanlıklarını düzenlemek, stresle başa çıkmak ve doktor kontrolünde tedaviye devam etmek reflüyle yaşam kalitesini artırmanın en etkili yollarıdır. Unutmayın, reflü hastalığı önlenebilir bir rahatsızlıktır ve doğru yaşam alışkanlıklarıyla tamamen kontrol altına alınabilir.