Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişinin istemsiz şekilde ortaya çıkan düşünceler ya da dürtüler nedeniyle tekrarlayıcı davranışlar yapmasına yol açan psikolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanır. Obsesyon adı verilen bu düşünceler kişinin kaygı yaşamasına, kompulsiyon olarak bilinen tekrar eden davranışlar ise bu kaygının geçici olarak azalmasına neden olur. Günlük yaşamı, sosyal ilişkileri ve iş hayatını olumsuz etkileyebilen OKB, tedavi edilmediğinde uzun süreli bir sorun haline gelebilir ancak psikoterapi ve ilaç tedavisi ile kontrol altına alınabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TÜRLERİ NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluk, belirtilerine göre çeşitli türlerde ortaya çıkar ve her bireyde farklı şekillerde görülebilir. En sık rastlanan türler arasında temizlik ve kirlenme korkusu, kontrol etme davranışları, sayı ve simetri ihtiyacı, düşünsel obsesyonlar, eşya biriktirme ve zihinsel kompulsiyonlar bulunur. Bu türlerin birden fazlası aynı kişide aynı anda görülebilir ve tedavi kişiye özel olarak planlanır.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NEDEN OLUR?
OKB’nin ortaya çıkışında genetik yatkınlık, beyin kimyasındaki farklılıklar, çevresel etkiler, öğrenilmiş davranışlar ve kişisel özellikler rol oynayabilir. Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, ergenlik süreci, travmatik olaylar ve stresli yaşam koşulları rahatsızlığın gelişme riskini artırabilir. OKB’nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, birçok faktörün ortak etkisiyle ortaya çıktığı değerlendirilmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
OKB belirtileri arasında kirlenme korkusu, sürekli el yıkama isteği, belirsizliğe tahammülsüzlük, tekrarlayan kontrol etme davranışları, simetri ve düzen ihtiyacı, istenmeyen düşüncelerin sık sık akla gelmesi ve belirli kelimeleri ya da duaları tekrar etme gibi davranışlar bulunur. Obsesyonlar kişinin günlük yaşamda zorluk yaşamasına neden olurken kompulsiyonlar bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı geçici olarak azaltmayı amaçlar.
TAKINTILAR İSTENMEYEN DAVRANIŞLARI NEDEN OLUYOR
Obsesyonlar mantık dışı ve tekrarlayıcı düşüncelerden oluşur. Kompulsiyonlar ise bu düşüncelerin yarattığı rahatsızlığı azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlardır. Bu davranışlar kısa süreli rahatlama sağlasa da kişinin günlük yaşamında zaman kaybına yol açabilir ve rahatsızlığın sürmesine neden olabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
OKB kendi kendine iyileşen bir rahatsızlık olmadığı için uzman desteği gerektirir. Tedavide psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapi yöntemi, yaygın olarak uygulanır. Gerekli durumlarda antidepresan ilaç tedavisi de tercih edilir. İlaç tedavisi genellikle 1-2 ay içinde etkisini göstermeye başlar. Psikoterapi süreci ise düzenli seanslarla yürütülür ve maruz bırakma ile yanıt önleme teknikleri sıklıkla kullanılır.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NASIL GEÇER?
OKB’yi azaltmaya yönelik tedavi yöntemleri arasında psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri yer alır. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, yeterli uyku almak ve stres azaltıcı tekniklerden yararlanmak iyileşme sürecini destekleyebilir. Tedavi sürecinin kişiye özel olması ve uzman kontrolünde ilerlemesi önem taşır.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK İLE BAŞA ÇIKABİLME YÖNTEMLERİ
OKB ile başa çıkmak için düşünceleri tamamen yok etmeye çalışmak yerine onları yönetilebilir hale getirmek önemlidir. Bilişsel davranışçı terapide kullanılan maruz bırakma ve yanıt önleme tekniği, düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmayı amaçlar. Stres yönetimi, gevşeme teknikleri, düzenli egzersiz ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları süreçte destekleyici rol oynar.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK HASTALIĞININ SOSYAL HAYAT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR?
OKB sosyal yaşam üzerinde çeşitli zorluklara yol açabilir. Kişinin ilişkilerinde uyum sorunu yaşamasına, sosyal ortamlardan uzaklaşmasına, özgüven kaybı yaşamasına ve iş ya da okul hayatında performans düşüşüne neden olabilir. Günlük faaliyetlerde zorluk yaşanması da rahatsızlığın yaşam kalitesini olumsuz etkileyen unsurlar arasındadır.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
Obsesif kavramı, bir düşünce ya da duygu üzerinde yoğun ve tekrarlayıcı şekilde durmak anlamına gelir. OKB ile anksiyete arasında yakın bir ilişki bulunur ve tedavi edilmediği takdirde belirtiler zamanla artabilir. Rahatsızlık kendiliğinden geçmez ve tedavi süreci uzmanlar tarafından planlanmalıdır. Günlük hayatı etkileyen obsesyon ve kompulsiyonlar kişinin yaşamını zorlaştırabilir.
