Kan basıncı olarak da bilinen tansiyon, kalbin kanı vücuda pompalarken atardamarlara uyguladığı basınçtır. Tansiyonun ölçülmesi, kalp ve damar sağlığının değerlendirilmesinde büyük önem taşır. Normal kabul edilen tansiyon değeri, büyük tansiyonun (sistolik) 120 mmHg, küçük tansiyonun (diyastolik) ise 80 mmHg olmasıdır.
TANSİYON NEDİR?
Tansiyon, kalbin kanı pompalarken atardamarlarda oluşturduğu basınçtır. Kan basıncı ölçümü iki değer üzerinden yapılır: büyük tansiyon (sistolik) ve küçük tansiyon (diyastolik). Bu değerler, kalp sağlığının ve damar sisteminin genel durumunu gösterir.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon), 140 mmHg’nin üzerindeki değerler olarak kabul edilir ve tedavi edilmezse kalp krizi veya inme riskini artırır. Düşük tansiyon (hipotansiyon) ise 80 mmHg’nin altına inen değerlerle tanımlanır ve baş dönmesi, bayılma gibi belirtilere yol açabilir.
SİSTOLİK VE DİYASTOLİK BASINÇ
Kan basıncı ölçümünde iki temel değer bulunur. Sistolik basınç, kalbin kasılarak kanı arterlere pompaladığı anda oluşan maksimum basınçtır ve “büyük tansiyon” olarak adlandırılır. Diyastolik basınç ise kalbin gevşediği sıradaki minimum basınçtır ve “küçük tansiyon” olarak bilinir.
Normal tansiyon değeri 120/80 mmHg civarındadır. Yaşla birlikte damar sertliği arttığı için sistolik değerlerde hafif yükselmeler görülebilir. Ancak 130 mmHg üzeri ölçümler dikkat gerektirir.
TANSİYON ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Tansiyon; yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve düşük tansiyon (hipotansiyon) olarak ikiye ayrılır.
-
Yüksek tansiyon: 140 mmHg’nin üzerindeki değerlerdir.
-
Düşük tansiyon: 60 mmHg’nin altındaki değerlerdir.
Her iki durumda da kalp-damar sağlığı açısından risk oluşabilir. Özellikle yüksek tansiyonun kalıcı hâle gelmesi, kalp, böbrek ve beyin sağlığını olumsuz etkiler.
TANSİYON KAÇ OLMALI?
İdeal tansiyon değeri 120/80 mmHg’dir. 90/60 mmHg ile 120/80 mmHg arasındaki ölçümler normal kabul edilir. 130/85 mmHg üzerindeki değerlerde ise doktor kontrolü önerilir.
Tansiyonun ölçüm sonucu; yaş, genel sağlık durumu ve kullanılan ilaçlara göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle düzenli takip büyük önem taşır.
BÜYÜK TANSİYON KAÇ OLMALI?
Sistolik basınç olarak bilinen büyük tansiyonun normal değeri 120–129 mmHg aralığındadır. Bu değerin 130 mmHg’nin üzerine çıkması, hipertansiyon belirtisi olabilir.
Büyük tansiyonun yükselmesine; obezite, diyabet, aşırı tuz tüketimi, stres, genetik faktörler ve hareketsizlik gibi nedenler yol açabilir. Uzmanlar, büyük tansiyonun 140 mmHg üzerindeki ölçümlerinde mutlaka tıbbi destek alınması gerektiğini belirtiyor.
KÜÇÜK TANSİYON KAÇ OLMALI?
Diyastolik basınç yani küçük tansiyonun normal değeri 60–80 mmHg aralığındadır. 60 mmHg’nin altındaki ölçümler düşük tansiyona işaret eder. Küçük tansiyonun 90 mmHg’nin üzerine çıkması ise hipertansiyon belirtisidir.
TANSİYON KAÇ OLURSA TEHLİKELİ?
Büyük tansiyonun 130 mmHg’nin, küçük tansiyonun 80 mmHg’nin üzerine çıkması riskli olarak değerlendirilir.
-
Büyük tansiyon 160 mmHg ve üzeri: acil tıbbi müdahale gerektirir.
-
Küçük tansiyon 60 mmHg altı: ciddi düşük tansiyon belirtisidir.
Ani tansiyon değişimleri kalp krizi, inme ve organ hasarı riskini artırabilir.
YAŞA GÖRE TANSİYON KAÇ OLMALI?
Tansiyon değerleri yaşa göre değişiklik gösterebilir:
-
Çocuklar: 95–110 / 56–70 mmHg
-
Ergenler: 112–128 / 66–80 mmHg
-
Yetişkinler: 120–130 / 70–90 mmHg
-
65 yaş üstü: 130–80 mmHg’nin altında olmalı
Yaş ilerledikçe damar elastikiyeti azaldığından sistolik basınçta hafif artış normal kabul edilir.
TANSİYON DEĞERLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Tansiyon değerlerini etkileyen başlıca faktörler:
-
Yaş ve genetik yapı
-
Kilo ve obezite
-
Fiziksel aktivite düzeyi
-
Stres ve uyku düzeni
-
Aşırı tuz, alkol veya sigara kullanımı
-
Kullanılan ilaçlar ve mevcut sağlık koşulları
Dengeli beslenme, tuz tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz ve stresten uzak yaşam, tansiyonun kontrol altında tutulmasında etkili yöntemlerdir.
YALANCI TANSİYON NEDİR?
Tıbbi adıyla pseudohypertension, özellikle yaşlı bireylerde görülen bir durumdur. Bu durumda tansiyon ölçüm cihazı gerçekte olduğundan daha yüksek değerler gösterir. Damar duvarlarının sertleşmesi nedeniyle oluşan bu fark, yanlış hipertansiyon teşhislerine yol açabilir.
Doğru tanı için doktor kontrolünde ileri testler yapılması gerekir. Gereksiz ilaç kullanımı riskine karşı dikkatli olunmalıdır.