Irak, enerji krizine karşı Türkmenistan’dan doğal gaz ithalatı için uzun süredir bekleyen anlaşmayı hayata geçirmek istiyor. ABD yaptırımları nedeniyle yıllardır tıkanan bu proje, şimdi jeopolitik açıdan yeniden önem kazanmış durumda.
Swap Anlaşmasıyla Alternatif Enerji Akışı
2023 yılında imzalanan protokol kapsamında Türkmenistan, İran üzerinden Irak’a gaz sağlayacak. Bu yöntem, doğrudan satıştan ziyade, “swap” (değişim) modeli olarak adlandırılıyor. Türkmenistan gazı İran’a veriyor; İran da aynı miktarı Irak’a iletiyor. Ancak bu anlaşmanın uygulanmasında en büyük engel, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar. Irak Ticaret Bankası (TBI), İran’a ödeme yapamıyor, bu da gaz akışını başlatmayı imkansız hale getiriyor.
Türkmenistan ve Irak Arasında Yeni Diplomasi Trafiği
Bu çıkmazı aşmak için Irak Enerji Bakanı Ziyad Ali Fadıl, geçtiğimiz haftalarda Aşkabat’ı ziyaret etti. Ziyaretin amacı, Tahran’ı baypas ederek alternatif ödeme ve geçiş yollarını değerlendirmekti. Görüşmeler, teknik altyapı ve bankacılık sistemlerinin yeniden yapılandırılması gibi konuları içerdi. Türkmenistan tarafı ise bu ihracatı, bölgesel nüfuzunu artırmak için önemli bir fırsat olarak görüyor.
Enerji Bağımsızlığı İçin Stratejik Hamle
Irak elektrik üretiminin %70’inden fazlasını doğal gazla karşılıyor. Bu nedenle Türkmenistan'dan gelecek gaz, sadece geçici bir rahatlama değil; aynı zamanda enerji güvenliği açısından da bir dönüm noktası olabilir. İran’a olan bağımlılığın azaltılması, Bağdat’ın dış politikadaki manevra alanını genişletecek.
Türk Dünyasının Güney Koridoru İçin Fırsat
Türkmenistan açısından bu proje, sadece yeni bir pazar değil. Aynı zamanda, güney yönlü enerji açılımının ilk adımı. İlerleyen süreçte bu hat, Irak üzerinden Türkiye ve Avrupa’ya uzanabilecek potansiyele sahip. Bu yönüyle, sadece bir boru hattı değil, Türk dünyası ile Ortadoğu arasında enerji diplomasisinin köprüsüdür.
Türkmen gazı, Irak için kurtuluş olabilirken, Türkmenistan için stratejik yükseliş, İran için siyasi baskı unsuru, ABD için ise bir meydan okuma anlamına geliyor. Bu nedenle, Bağdat-Aşkabat-Tahran hattında şekillenen bu enerji üçgeni, sadece doğalgaz değil; bölgesel dengeleri de taşıyor.
