Türkiye genelinde 2024 yılı hanehalkı tüketim harcamalarının bölgesel dağılımı açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ülke genelindeki harcamaların yaklaşık dörtte biri İstanbul bölgesinde yapıldı.
İSTANBUL BÖLGESİ HARCAMALARDA İLK SIRADA YER ALDI
İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 1. Düzey sonuçlarına göre Türkiye’deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,9’u TR1 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İstanbul’u %15 ile TR3 (Ege) ve %12,1 ile TR6 (Akdeniz) bölgeleri izledi. Hanehalkı tüketim harcamalarından en düşük payı %1,5 ile TRA (Kuzeydoğu Anadolu) aldı. Bu bölgeyi %2,3 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) ve %3,1 ile TR9 (Doğu Karadeniz) takip etti.
HARCAMA TÜRLERİNE GÖRE BÖLGESEL FARKLILIKLAR ORTAYA ÇIKTI
İstanbul bölgesi tüm harcama türlerinde en yüksek paya sahip oldu. Eğitim hizmetleri harcamalarının %37,8’i, lokantalar ve konaklama hizmetlerinin %31,5’i, konut ve kira harcamalarının %27,8’i ve kişisel bakım ile çeşitli mal ve hizmetlerin %27,1’i İstanbul bölgesinde gerçekleşti.
Ege bölgesinde alkollü içecekler, tütün ve tütün ürünleri harcamalarının %18,2’si, mobilya ve ev eşyaları harcamalarının %16,1’i, sağlık harcamalarının %15,9’u ve lokanta ile konaklama hizmetlerinin %15,6’sı yapıldı.
Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarının payı %2,1 olurken, tütün ve tütün ürünlerinde %1,9, giyim ve ayakkabıda ise %1,8 pay alındı. Ortadoğu Anadolu bölgesinde bu oranlar sırasıyla %3,4, %3,3 ve bilgi-iletişim harcamalarında %2,6 olarak gerçekleşti.
KONUT VE KİRA HARCAMALARINA EN YÜKSEK PAY İSTANBUL’DA AYRILDI
Bölgelere göre tüketim harcamaları dağılımında konut ve kira, ulaştırma ile gıda ve alkolsüz içecekler en büyük payı oluşturdu. Konut ve kira harcamalarına en yüksek payı %27,3 ile İstanbul, en düşük payı ise %20,1 ile Kuzeydoğu Anadolu ayırdı.
ULAŞTIRMA HARCAMALARINA EN YÜKSEK PAY BATI MARMARA’DA
Motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı ve araç bakım-onarımı gibi kalemleri içeren ulaştırma harcamalarına en yüksek pay %24,3 ile TR2 (Batı Marmara) bölgesinde ayrıldı. En düşük pay %14,6 ile TRC (Güneydoğu Anadolu) bölgesinde gerçekleşti.
GIDA HARCAMALARINA EN YÜKSEK PAY ORTADOĞU ANADOLU’DA AYRILDI
Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içeceklerin payı en yüksek %30,2 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) bölgesinde oldu. En düşük oran ise %15,9 ile İstanbul bölgesinde gerçekleşti.
İBBS 2. DÜZEYDE EN FAZLA HARCAMA İSTANBUL BÖLGESİNDE YAPILDI
İBBS 2. Düzey sonuçlarına göre, Türkiye’deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,9’u TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İstanbul’u %8,3 ile TR51 (Ankara), %6,4 ile TR31 (İzmir) ve %5,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgeleri izledi.
En düşük pay %0,6 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) ve %0,7 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) bölgelerinde gerçekleşti. Bu bölgeleri %0,8 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt), %1,1 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) takip etti.
KONUT VE KİRA HARCAMALARINA EN YÜKSEK PAY İZMİR’DE AYRILDI
İBBS 2. Düzey bölgelerinde konut ve kira harcamalarına en yüksek pay %27,8 ile TR31 (İzmir) bölgesinde ayrıldı. En düşük oran ise %16,8 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
ULAŞTIRMA HARCAMALARINA EN YÜKSEK PAY BALIKESİR VE ÇANAKKALE’DE AYRILDI
Ulaştırma harcamalarında en yüksek oran %25,7 ile TR22 (Balıkesir, Çanakkale) bölgesinde görüldü. En düşük pay %10,4 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde oldu.
GIDA HARCAMALARINA EN FAZLA PAY KASTAMONU, ÇANKIRI VE SİNOP’TA AYRILDI
Gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarında en yüksek pay %33,3 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) bölgesinde gerçekleşti. En düşük oran %15,9 ile TR10 (İstanbul) bölgesinde kaydedildi.
SONUÇ
2024 yılı Hanehalkı Tüketim Harcaması verileri, Türkiye’nin ekonomik yapısındaki bölgesel uçurumları net biçimde ortaya koyuyor. İstanbul, yüksek gelir düzeyi, pahalı yaşam koşulları ve yoğun hizmet tüketimiyle toplam harcamalarda açık farkla öne çıkarken, Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinde düşük gelir düzeyi nedeniyle harcamalar daha sınırlı kalıyor. Bu tablo, ekonomik büyümenin ve gelir artışının ülke geneline dengeli dağılmadığını; refahın büyük oranda batı ve büyükşehir merkezlerinde yoğunlaştığını gösteriyor. Aynı zamanda, batı bölgelerinde konut ve ulaştırma giderlerinin, doğuda ise gıda harcamalarının ön planda olması, yaşam biçimi ve harcama önceliklerinin coğrafi olarak değiştiğini ortaya koyuyor. Veriler, hem bölgesel kalkınma politikalarının önemine hem de gelir eşitsizliğinin yaşam maliyetleri üzerindeki etkisine dikkat çekiyor.
